در حالی که قرار است مجلس خبرگان در روز سه شنبه ۱۹ اسفند به تصمیم گیری در خصوص انتخاب رئیس بپردازد، هنوز معلوم نیست چه کسی جایگزین آیت الله محمد رضا مهدوی کنی خواهد شد. جلسه آتی مجلس خبرگان بر خلاف مجالس قبلی که حالت تشریفاتی داشت، به رویدادی مهم ارتقاء یافته است. انتخاب رئیس جدید ضمن اینکه موازنه قوا در آخرین سال خبرگان چهارم را نشان می دهد، پرتوی بر رقابت‌های انتخاباتی سال آینده و فرایند تعیین رهبر آینده نیز خواهد افکند. البته انتخاب رئیس فی نفسه ارتباطی با تعیین جانشینی رهبری ندارد اما فضای رقابت تا حدی متغیر‌های تاثیرگذار را روشن خواهد ساخت. گسترش انتشار اخبار داخلی و خارجی پیرامون شدت یافتن بیماری خامنه‌ای و همچنین افزایش ملموس اظهار نظر‌ها در خصوص رهبری آینده باعث شده است مجلس آینده خبرگان اهمیت ویژه‌ای پیدا کند. از اینرو ریاست بر آخرین سال حیات خبرگان چهارم به خودی خود حربه قدرتمندی نیست بلکه ارزش آن در صورتی است که بتواند در خبرگان پنجم استمرار یابد.

گمانه زنی چند هفته پیش آیت الله محمد علی موحدی کرمانی، احتمال ریاست آیت الله سید محمود حسینی شاهرودی را افزایش داد. ریاست موقت جلسات خبرگان بعد از فوت آیت الله مهدوی کنی و حضور در هیات رئیسه نیز پیشاپیش وی را در جایگاه گزینه اول در پیشبینی‌ها قرار داده بود. اما با نزدیک شدن به روز انتخاب به نظر می رسد وضعیت جدیدی در مجلس خبرگان در حال شکل گیری است. موحدی کرمانی در موضع گیری متفاوت شاهرودی را تنها یک گزینه مطرح شده معرفی کرد و از افراد دیگری شیخ محمد یزدی، اکبر هاشمی رفسنجانی، ابوالقاسم مصباح یزدی و احمد جنتی نیز نام برد که ممکن است کاندید شوند. عدم اشاره صریح وی به شاهرودی می تواند نشانه از چالش‌های پشت پرده در بر سر انتخاب رئیس جدید مجلس خبرگان باشد. حجت‌الاسلام محسن کازرونی عضو مجلس خبرگان مدعی شد اسامی افرادی چون رفسنجانی، شاهرودی، مومن و یزدی مطرح است. آیت الله هاشم زاده هریسی دیگر عضو خبرگان که از حامیان رفسنجانی است اعلام کردرفسنجانی به لحاظ شخصی تمایلی ندارد اما اگر تقاضا‌های نمایندگان از وی زیاد شود و همچنین احساس تکلیف کند کاندید می گردد. او وضعیت هاشمی شاهروی را نیز در بین نمایندگان مناسب دانست اما اظهار داشت نمی تواند پیشبینی کند که رفسنجانی و شاهرودی با هم رقابت خواهند کرد یا یکی به نفع دیگری کنار می کشد.

نزدیکان هاشمی رفسنجانی نیز تا کنون اعلام کرده اند وی تصمیم قطعی را نگرفته است. این وضعیت نامعین مشابه انتخابات ریاست جمهوری یازدهم امکان اینکه رفسنجانی در واپسین لحظات کاندید شود را محتمل می سازد. او قبلا اعلام کرده بود در صورت کاندیداتوری افرادی که به زعم وی تندرو هستند، وارد رقابت برای ریاست مجلس خبرگان می شود. روابط وی با هاشمی شاهروی ظاهرا تا کنون خوب بوده است. اما ارسال گسترده پیام تبلیغاتی در شبکه اجتماعی وایبر با محتوی ” ریاست هاشمی [در مجلس خبرگان] خار چشم افراطی هاست” این گمانه را برجسته ساخت که رفسنجانی با ریاست احتمالی شاهرودی چندان نظر موافق ندارد. البته این پیام از سوی سایت وی ارسال نشده بود اما حرکاتی از این دست می تواند نشان دهنده تمایل و یا زمینه سازی برای شرکت رفسنجانی در رقابت بر سر تعیین رئیس مجلس خبرگان باشد.

بازانتشار خاطرات هاشمی رفسنجانی در ۲۳ تیر ماه ۱۳۶۲ در خصوص چگونگی تعیین رئیس ونائب رئیس در اولین دوره مجلس خبرگان نیز فرضیه فوق را تقویت می کند. بر مبنای این خاطرات آیت الله علی مشکینی و رفسنجانی بر خلاف خواست جامعه مدرسین حوزه علمیه قم و کاندیدا‌های مورد حمایت‌شان به ریاست و نائب رئیسی برگزیده شدند.

نزدیکان هاشمی شاهرودی نه تنها وی را شایسته ریاست بر مجلس خبرگان می دانند بلکه تمایل دارند وی رهبر آینده جمهوری اسلامی شود. تشریفات گسترده و تجهیزات امنیتی متعدد در دفاتر وی نیز گویای این واقعیت است که او خود را مهیای نقش‌های بزرگ در آینده می کند.

اصول گرایان افراطی و حلقه مصباح یزدی اگر چه به لحاظ راهبردی شاهرودی را از خود نمی دانند اما در چارچوب نگره ترجیح بد به بدتر، از ریاست وی بر مجلس خبرگان حمایت می کنند. اما معلوم نیست جامعه مدرسین حوزه علمیه قم و تمامی اصول گرایان سنتی از وی پشتیبانی کنند. اگر در بین اعضاء مجلس خبرگان وابسته به اصول گرایان سنتی و جامعتین( جامعه مدرسین حوزه علمیه قم و جامعه روحانیت مبارز تهران) شکاف و دو دستگی ایجاد شود،آنگاه با توجه به نظر مثبت جناح اقلیت ، ریاست رفسنجانی محتمل خواهد بود.افرادی چون مصباح یزدی، محمد یزدی و احمد جنتی بخت بالایی ندارند تا مورد حمایت اکثریت خبرگان قرار بگیرند. آیت الله مومن وضع بهتری در قیاس با آنها دارد.اختلافات بین جامعتین و حلقه مصباح یزدی نیز هنوز حل نشده باقی مانده است. جلسه سه گانه موحدی کرمانی ، محمد یزدی و مصباح یزدی با تاخیر قرار است در حاشیه اجلاس خبرگان برگزار شود. اختلافات فوق نیز می تواند فضای انتخاب رئیس آینده مجلس خبرگان را پیچیده سازد.

اما در روز‌های اخیر اخباری به گوش می رسد که در صورت صحت می تواند مانعی جدی برای تکیه زدن شاهرودی بر ریاست مجلس خبرگان باشد. هفته نامه صدا خبری را منتشر کرد که دال بر رسیدگی به پرونده فساد مالی یکی از روسای قوای سه گانه در دوران ریاست جمهوری احمدی نژاد است. طبق خبر فوق در زمان ریاست جمهوری احمدی نژاد ۱۲۰ میلیارد تومان از بودجه هلال احمر برداشت شده است که ۱۰۵ میلیارد تومان آن برای خرید موتور هواپیما اختصاص یافته و مبلغ ۱۵ میلیارد تومان در اختیار این شخص برای مصارف فرهنگی و مذهبی در عتبات عالیات قرار گرفته است. ظاهرا دستگاه‌های نظارتی در پی دریافت اسناد و مدارک هزینه‌های فوق هستند که تا کنون در حدود ۴۰۰ میلیون تومان اسناد مصرف این مبلغ از سوی این شخص ارائه شده است. نشریه صدا گزارش داده است که نهاد‌های نظارتی در برخورد با پرونده فوق جدی هستند و در صورت عدم ارائه مستندات یکی از مهمترین پرونده‌های برخورد با مفاسد اقتصادی مقامات بالا در جمهوری اسلامی تشکیل خواهد شد. با توجه به موقعیت شاهرودی در عراق و برنامه‌ای که وی برای بسط مرجعیت در حوزه نجف داشت به احتمال زیاد شخص مورد اشاره در گزارش خبری نشریه صدا با وی تطبیق می کند.

هاشمی شاهروی پیش از این نیز در چند مورد متهم به فساد و تخلف اقتصادی بوده است که بر مبنای اطلاعات موجود تکلیف درستی آنها معلوم نیست. وی متهم به پرونده زمین خواری بزرگ در مشهد است. همچنین کمیسیون تحقیق و تفحص مجلس در برخورد با تخلفات سعید مرتضوی رئیس سابق سازمان تامین اجتماعی فاش ساخت چندین فقره زمین بزرگ در تهران و مشهد بدون مزایده و رعایت تشریفات قانونی در اختیار دانشگاه عدالت قرار گرفته که متعلق به هاشمی شاهرودی است.

البته تردید وجود دارد که پرونده اتهامات هاشمی شاهروی مشابه محمد رضا رحیمی به فرجام نهایی رسیده و وی محکوم گردد، اما صحت خبر نشریه صدا و ناتوانی احتمالی در ارائه اسناد هزینه مبلغ در اختیار گرفته می تواند او را از کرسی ریاست مجلس خبرگان دور سازد و همچنین بخت جانشینی ولی فقیه را از دست بدهد.

البته ریاست مجلس اعلای عراق و همچنین مخالفت با آیت الله خمینی در دوران اقامت در نجف به لحاظ سیاسی چالش‌های جدی برای رهبری آتی وی هستند. او حتی در دوران رهبری خامنه‌ای در جلسات بسته در حوزه علمیه قم نیز پروایی در انتقاد و بدگویی از آیت الله خمینی نداشت.

اگر رسیدگی به پرونده بهره برداری سوء از مبلغ تخصیص داده شده برای مصارف فرهنگی و مذهبی در عراق جدی شود آنگاه تنها دخالت رهبری و فشار‌های پشت پرده می تواند شاهرودی را بر کرسی ریاست مجلس خبرگان بنشاند؛ در غیر این صورت وی کار دشواری را پیش رو دارد.