مقدمه

ایمنی در ساختمان سازی به دلیل کثرت حوادث و مرگ و میر زیاد این صنعت، از جمله مباحث بسیار مهم می باشد. صنعت ساختمان به دلیل ماهیت خشن و سخت و فعالیت های پر خطر مانند گودبرداری و حفاری، پی سازی، تخریب، کار در ارتفاع و … جزو صنایع حادثه خیز می باشد. عدم رعایت قواعد ایمنی در مراحل مختلف ایجاد یک واحد ساختمانی باعث شده که این شغل جزو سخت ترین و پرحادثه‎ترین مشاغلی باشد که تا کنون جان کارگران زیادی را گرفته و افراد زیادی را دچار صدمات جبران ناپذیر کرده است. این در حالی است که با به کار بردن تدابیر ایمنی و رعایت مقررات لازم به راحتی می توان ایمنی افراد را در این شغل تامین کرد. صنعت ساختمان بیشترین آمار صدمات و مرگ و میر ناشی از کار را داراست. به طوریکه بخش ساختمان به تنهایی ۳۰ درصد از حوادث ناشی از کار را به خود اختصاص داده است. از کل حوادث ساختمان ۲۱ درصد به فوت، ۱۹ درصد به جراحت، ۴۰ درصد به شکستگی و ۲۰ درصد نیز به جراحات جزیی منجر می شود. در حالی که تعداد کارگران ساختمانی بین ۱.۲ تا ۳ میلیون نفر اعلام می شود.

به گواه بررسی ها و آماری که در زمینه حوادث ناشی از کار در کارگاه های ساختمانی بیان می شود، نیروی کار شاغل در این بخش در معرض بیشترین خطرات از قبیل نقص عضو، ازکار افتادگی و فوت قرار دارند. نتیجه این آمارها این است که در سال ۱۳۸۶، قریب ۶۳۰ کارگر و در سال ۱۳۸۷ نزدیک به ۱۸۵ نفر در بخش ساختمانی بر اثر حوادث ناشی از کار، دچار فوت و یا از کار افتادگی شده‌ اند. مطالعه ای که در کشور کویت بر روی مرگ ومیر و صدمات در صنعت ساختمان انجام شد نیز تایید کرد که صنعت ساختمان در سال های ۱۹۹۴، ۱۹۹۵ و ۱۹۹۶ با داشتن به ترتیب ۴۸%، ۳۸% و ۳۴% از صدمات ناتوان کننده و ۶۲%، ۳۸% و ۴۲% از مرگ و میرها، خطرناک ترین صنعت است.

با توجه به اهمیت موضوع و خلا تحقیقاتی در این زمینه، در این مقاله سعی داریم فرایند ساختمان سازی، چالش ها و ضرورت های مربوط به ایمنی ساختمان را بررسی کنیم.

مواد و روش ها

برای انجام این تحقیق، پس از جستجو و مطالعه منابع موجود کتابخانه ای و مقالات چاپ شده در این زمینه، بایدها و نبایدها و ملزومات ایمنی در صنعت ساختمان را مشخص شده و با مرورتحقیقات انجام شده پس از جستجو پیرامون هر کدام از الزامات، وضعیت موجود در ایران و جهان را بیان کرده و در نهایت با مشخص شدن چالش بین وضعیت موجود و ایده آل ضرورت های این موضوع را تبیین کردیم.

یافته ها

نتایج مطالعه حاضر نشان داد که علی رغم خطر زیاد و حوادث فراوان در صنعت ساختمان، وضعیت موجود با وضعیت مطلوب فاصله زیادی داشته و ضروری است توجه هر چه بیشتر همراه با حمایت قانونی در این زمینه اعمال شود تا شاهد ارتقای سطح ایمنی ساختمان در عمل و کاهش حوادث ساختمانی یا حداقل کاهش مرگ و میر کارگران ساختمانی باشیم.

علل حوادث ساختمانی عبارتند از:

ریسک کارگران ساختمانی در مراحل مختلف اجراء، پایین بودن سطح سواد، مقطعی بودن فعالیت های ساختمانی و عدم امکان نظارت کافی و موثر بر رعایت مقررات ایمنی در کارگاه ها توسط بازرسان کار را می توان از مهمترین مشکلات بالا بودن حوادث در کار ساختمانی دانست.

شایع ترین حوادث ساختمانی عبارتند از:

سقوط از ارتفاع، سقوط اجسام، ریزش آوار و دیواره گودبرداری، سقوط بالابر و برق گرفتگی شایعترین مواردی است که کارگران ساختمانی با آن مواجه اند. بررسی ها نشان داده است که حدود ۸۰ درصد از حوادث به وقوع پیوسته در کارگاه های ساختمانی اعم از آسیب دیدگی و فوت با رعایت مقررات ایمنی ابتدایی و صرف هزینه ناچیز قابل پیشگیری است که می توان در این بخش به نصب حفاظ های موقت درسمت پرتگاه، مهارکردن بالابرهای حمل مصالح، استفاده اجباری از لوازم حفاظت فردی (کلاه، کفش، کمربند ایمنی) و رعایت فواصل ایمنی کار در مجاورت خطوط برق فشار قوی اشاره کرد.

ماده یک قانون بیمه تامین اجتماعی برای کارگران ساختمانی:

کارگران شاغل در کارهای ساختمانی اعم از ایجاد یا توسعه ساختمان، تجدید بنا، تعمیرات اساسی و یا تخریب مربوط به ساختمان و به ترتیب مندرج در این قانون با نام نویسی و اخذ کد ملی نزد سازمان تامین اجتماعی بیمه می‌شوند. تبصره ـ کارگران شاغل در کارهای ساختمانی تا زمان تحت پوشش قرار گرفتن به موجب این قانون، کماکان از حیث خدمات مشمول قانون بیمه اجباری کارگران ساختمانی مصوب ۱۳۵۲ و اصلاحات بعدی آن هستند و در صورت احراز شرایط از مزایای قانون یادشده برخوردار خواهند شد.

ایمنی کارگاه های ساختمانی

ایمنی ساختمان باید از ابتدای طراحی نقشه ساختمان و انتخاب زمین مناسب برای ساخت آن شروع شده و در ادامه در مراحل گودبرداری، پی سازی، جوشکاری، همچنین در تجهیزات و ماشین آلات مورد استفاده و سایر عملیات ساختمانی پیگیری شود. مدیریت ایمنی و بهداشت، از روز اول شروع میشود و پایان نمی یابد. در ادامه به موارد ایمنی که در هر مرحله باید مد نظر باشد اشاره شده است.

۱- طراحی

برای طراحی مکان ساختمان این نکات لازم است: زمین استحکام کافی داشته باشد و در مسیر سیل نباشد، حتی المقدور به بناها و تاسیسات خطرناک نزدیک نباشد. نقشه مناسب تهیه شده و پایه ها، ستون ها، سقف با استحکام کافی طراحی شوند؛ مسایل ایمنی در خصوص الکتریسیته، نصب آنتن های برق گیر و تهویه طراحی شود. بعد از ساخت، پایش و نگهداری سیستم های طراحی شده به طرز صحیح انجام و تعمیر و نگهداری آن دارای مسوول خاص باشد.در طراحی پایه ها، سقف وکف ها رعایت نکات زیر لازم است: تحمل فشار ناشی از حداکثر بارها و اشیای ثابت و متحرک، تحمل فشار ناشی از ریزش برف، باران، یخبندان، باد و طوفان، تحمل فشار ناشی از بارهای معلق، ساختمان مورد نظر باید با شرایط اقلیمی هر محل مطابقت داشته باشد. ارتفاع کف محل کار واتاق ها از سقف نباید کمتر از ۳ متر باشد.ساختمان مورد نظر از راه آهن و ارتعاشات ناشی از آن دور باشد.

۲- گودبرداری(حفاری-شمع گذاری)

گود‌برداری غیراصولی در زمین مجاور یک مدرسه در شمال غرب تهران باعث گرفتار شدن ۶ کارگر زیر آوار و مرگ ۲ نفر از آنها شد. ساختمان سه طبقه به دلیل شمع بندى نامناسب و رعایت نکردن اصول ایمنى از سوى سازندگان ساختمان مجاور در حال ساخت فرو ریخت. رعایت نکردن نکات ایمنی در حفاری و ریزش کانال در شهرستان شبستر آذربایجان شرقی سه کشته برجای گذاشت. ریزش کوه در اقدسیه بر اثر گودبرداری غیرمجاز. اینها تنها گوشه ای از حوادث ناشی از گودبرداری غیراصولی در کشور ما می باشد.

حوادث ناشی از گود برداری به این علل اتفاق می افتند:

گودبرداری بدون چوب بست یاعدم کفایت آن، عدم اطلاع کافی از نحوه چوب بست، بی اطلاعی از مقاومت زمین، عدم مقاوت چوب بست در مقابل بار زیاد، استفاده از چوب های پوسیده یا کم مقاومت، عدم توجه به چوب بست بعد از باران های سنگین و خرابی های ناشی از آب، شکستگی، بریدن دیوارهای گود به وسیله ماشین های مخصوص حفاری بدون تنظیم آنها، بی دقتی کارگران به ویژه رانندگان وسایل گودبرداری و جرثقیل هنگام حفاری.

نکات ایمنی به هنگام گودبرداری برای پایداری ساختمان های مجاور:

وضعیت ساختمان مجاور، قدمت و فرسودگی بنای ساختمان، اختلاف سطح ساختمان مجاورنسبت به کف محل فونداسیون، نفوذ آب تحت الارضی.

ابعاد گود: هر چقدر عمق گود برداری زیادتر شود بدیهی است امکان فرو نشستن دیواره گود و یا ریزش آن زیادتر شده به همان نسبت باید تخته های جانبی و تیرهای حائل و تیرچه ها ضخیم تر و دارای مقاومت بیشتری باشد. هر اندازه عرض گود یا کانال زیاد گردد بایستی تعداد تیرچه هایی که بین دیوارهای گود قرارداده می شود افزایش یابد.

جنس خاک:

مقاومت زمین بر حسب مواد متشکله آن متفاوت است. بعضی قسمت ها ممکن است قشرهای سست عمودی یا مایل داشته باشد که قابل رویت نباشد در این حالت لرزش ماشین های حفاری مجاور محل گودبرداری یا عبور ماشین ها و قطار یا انفجار موجب جدایی قسمت سخت و ریزش گود می گردد.

۳- پی سازی

قبل از اقدام به پی سازی ساختمان باید اطمینان حاصل گردد که در طرح و محاسبات نکات زیر رعایت شده باشد: نشست زمین بر اثر تغییر سطح ایستایی، نشست زمین ناشی از حرکت و لغزش کلی در زمین های ناپایدار، نشست ناشی از ناپایداری زمین بر اثر گودبرداری خاک های مجاور و حفر چاه، نشست ناشی از ارتعاشات احتمالی که از تاسیسات خود ساختمان یا ابنیه مجاور آن ممکن است ایجاد شود. برای حصول اطمینان از مقاومت زمین باید در مرحله ابتدایی گمانه زنی انجام گردد.

۴- اسکلت سازی

در این مرحله که عملیات جوشکاری و سایر عملیات های ساختمانی در ارتفاع انجام می شوند موارد زیر حایز اهمیت می باشد:

جوشکاری:

همیشه در اخبار و روزنامه ها در مورد حوادث ساختمانی می شنویم یا می خوانیم. کارگر ۴۷ ساله‌ای که در حال جوشکاری اسکلت فلزی یک ساختمان در دست احداث بود در اثر بی احتیاطی و سهل انگاری از ارتفاع ۱۵ متری به پایین سقوط کرد. این کارگر جوشکار بدون رعایت نکات ایمنی در ارتفاع حدود ۱۵ متری از سطح زمین مشغول جوشکاری و اسکلت بندی تیرآهن‌های ساختمان در حال احداث بود که ناگهان تعادل خود را از دست داده و به پایین سقوط کرد.

بی احتیاطی یکی از کارگران در ساختمان و وجود یک کپسول اکسیژن و یک کپسول گاز مایع، عامل اصلی انفجار بوده است .در این انفجار یک کارگر جان خود را از دست داده و ۱۲ کارگر دیگر نیز مجروح شدند. ‌به دلیل سهل انگاری کارگر فنی ساختمان و تماس دستان روغنی او با محل نشت گاز اکسیژن از کپسول ۱۱کیلویی که پر بوده انفجار به وقوع پیوست.

هنگام جوشکاری باید به این نکات توجه شود: دور نگه داشتن کپسول استیلن و بشکه کاربید از محل تولید جرقه و شعله، اطمینان از سالم بودن فشارسنج مولد استیلن، عمودی قرار دادن مولد استیلن، جدا کردن مولدهای پر و خالی از یکدیگر، جنس لوله های گاز استیلن از مس یا برنج نباشند. استفاده از حفاظ مخصوص برای پیشگیری از ریزش گدازه های حاصل از جوشکاری در زیر محل مورد نظر. عدم کاربرد اجسام روغنی در نزدیکی کپسول یا استفاده نکردن از کپسول با دست آغشته به روغن.

کار در ارتفاع:

براساس این مطالعه سقوط از ارتفاع، علت عمده حوادث صنعت ساختمان است. همچنین سیستم ثبت و گزارش دهی، وسعت مشکل ایمنی ساختمان را پنهان کرده اند. بیشتر افراد در سطوح مدیریتی از هزینه های مرتبط با حوادث و اثربخشی برنامه های ایمنی در کاهش هزینه های پرشده بی اطلاعند. کار در ارتفاع از رایج ترین فعالیت های کارگران ساختمانی است و یکی از انواع حوادث شغلی در صنایع ساختمانی که از شدت پیامد بالایی برخوردار است سقوط افراد از ارتفاع است. سقوط، دومین نوع از حوادثی است که موجب مرگ می گردد. براساس آمار منتشره توسطBLS ، در سال ۱۹۹۴حدود ۱۰.۴% مرگ های ناشی از کار در صنایع غیردولتی در اثر سقوط بوده است. بر همین اساس صنایع ساختمانی یکی از خطرناک ترین محیط های کاری محسوب می گردند. زیرا در همان سال۳۲.۱% از کل حوادث سقوط منجر به مرگ در آن بخش رخ داده است. داده های منتشره توسط NIOSH نشان می دهند که ازسال۱۹۸۰ تا ۱۹۸۹ بالاترین نرخ متوسط سالیانه مرگ های ناشی ازسقوط با ۶.۵۶ مورد به ازای هر۱۰۰۰۰۰ به صنایع ساختمانی تعلق داشته است. همچنین تقریبا ۲۸.۵% از کل حوادث سقوط منجر به مرگ درصنایع ساختمانی در اثر سقوط از سقف و نردبان ها و سکوها می باشد.

به دنبال سقوط یک کارگر ساختمانی، صاحب کار و پیمانکار نصب لوله گاز روانه زندان شدند. فوت یک نفر در پی سقوط از ارتفاع در حین تردد از راه پله آجری طبقه اول به دوم بوده که به دلیل نداشتن تعادل از قسمت باز پرتگاه راه پله، به رمپ راه پله پایین تر سقوط کرده و درنتیجه به دلیل جراحات وارده و مصدومیت شدید سر فوت می‌کند. مهاربندی نادرست باعث ریختن داربست فلزی یک ساختمان پنج طبقه در اصفهان شد.

داربست:

داربست ها ساختارهای موقتی از آهن، چوب و الوار هستند که باید وزن کارگران، وسایل آنها و مصالح مورد استفاده را تحمل کنند. مهمترین خطرات مربوط به داربست ها عبارتند از: سقوط از ارتفاع، برخورد سر با اشیا، خطر برق گرفتگی، ریزش داربست.

نکات ایمنی: استفاده از افراد ماهر برای این کار، اطمینان کافی از محل اتصال کابل به داربست، جلوگیری از تجمع بار و وسایل بی مورد بر روی داربست، بازدید کردن ترمز ایمنی داربست قبل از شروع کار، نصب حفاظ و نرده ها در ارتفاع معین.

نردبان ها:

حداکثر ارتفاع عمودی نردبان ۹ متراست. انتهای نردبان از سطح کار باید ۱ متر بالاتر باشد. زاویه مناسب برای نردبان ۷۵ درجه می باشد. زاویه افقی از پایه نردبان تا ساختمان باید یک چهارم طول نردبان باشد. نردبان دوطرفه مناسب ترین وسیله جهت کار می باشد. امن ترین نوع آن باید دارای پله های مسطح و مجهز به سکو و نرده مخصوص دستگیره باشد. چنانچه نردبان در محلی که احتمال لغزش دارد، قرار داده شود باید به وسیله کفشک از لغزش پایه ها جلوگیری کرد.

پلکان ها:

کلیه پلکان ها و پاگردها باید توانایی تحمل بارهای عادی را داشته باشند. اختلاف سطح دو پاگرد نباید از ۳.۷۰ متر تجاوز کند، ابعاد چشمه های پله نباید از ۲۵ میلی متر تجاوز کند. طول پلکان ها نباید در هیچ مورد از۹۰ سانتی متر کمتر باشد. عرض هر پله نباید از ۳۳ سانتیمتر کمتر باشد و ارتفاع پله باید بین ۱۴تا۳۰ سانتیمتر باشد. پله هایی که طول آنها بیش از ۲.۲۵ متر باشد باید علاوه بر نرده های کناری مجهز به یک نرده وسطی نیز باشند.

نرده:

نرده های حفاظتی باید در فواصل ۲ متری دارای پایه و کلاف های قائم و افقی باشند. ارتفاع نرده پله ها نباید کمتر از ۷۵ سانتیمتر باشد. ارتفاع نرده ها برای جلوگیری از سقوط باید ۱۰۰ سانتیمتر باشد. دریچه مدخل هایی که در کف کارگاه باز می شوند باید توسط دریچه های بدون لولا بسته شود. ولی برای حفاظت دریچه ها و مدخل هایی که در کف کارگاه باز می شوند می توان از دریچه های لولادار، نرده های مشبک و نرده قائم استفاده کرد.

۵- تخریب

تخریب یک ساختمان اغلب مشکل تر ازساختن آن است. در طراحی تخریب، نکات زیر باید در نظر گرفته شود:

تماس با شهرداری و پلیس محل و دریافت اجازه کتبی، حجم، ترتیب و نوع کار، نوع داربست و بالابر و ماشین آلات لازم، تاثیر و حفاظت از ساختمان های مجاور و پهلو، اطلاعات راجع به قرار گرفتن شبکه های برق و آب در زیر زمین، وضعیت نفوذ فاضلاب های ساختمان های مجاور نسبت به ساختمان مورد تخریب. پیمانکار و مسوول تخریب باید اطلاعات کافی در این زمینه داشته و به موقعیت ساختمان و مقاومت مصالح ساختمانی به خوبی آشنا باشد. به وسیله تابلو و علایم مانع ورود اشخاص متفرقه به حریم ساختمان شود. باید تجهیزات حفاظتی مناسب از قبیل تجهیزات فردی و داربست را فراهم کرده و مراقب باشد که کارگران از آنها استفاده کنند.

حفاظت فردی:

کارگران موظفند از تجهیزات ایمنی از قبیل کلاه حفاظتی، چکمه، لباس، دستکش، کمربند به نحو احسن استفاده کنند و به دقت دستورات مسئول ایمنی را انجام دهند. سن کارگران نباید از ۱۸ سال کمتر بوده و از نظر بدنی باید دارای توان کافی باشد.

۶- وسایل، تجهیزات و ماشین آلات ساختمانی

دستگاه ها و وسایل موتوری بالابر (از قبیل انواع جرثقیل، پمپ های بتنی ثابت و متحرک، لیفتراک و آسانسور موقت). ماشین آلات خاکبرداری و گودبرداری (بیل های مکانیکی، لودرها، بولدوزرها و از این قبیل) و وسایل نقلیه موتوری ویژه حمل و نقل مصالح ساختمانی (وانت ها، کامیون ها و تراک میکسرها و از این قبیل). وسایل و ماشین آلات الکتریکی و مکانیکی که در عملیات مختلف ساختمانی مورد استفاده قرار می گیرند از قبیل: دستگاه های نجاری، بتن سازی، جوشکاری، تهیه هوای فشرده، انواع پمپ ها، تهویه کننده ها، الکتروموتورها، مولدهای برق سیار، لرزاننده ها، دج برها، وسایل و ابزارهای دستی قابل حمل از قبیل مته، فرز، ساب و غیره. در صورت استقرار وسایل، تجهیزات و ماشین آلات ساختمانی در معابر عمومی، این وسایل نبایستی در فاصله کمتر از ۱۵ متر از تقاطع، قرار گیرد و همچنین نبایستی مانع از دیده شدن علایم راهنمایی و رانندگی شده و یا باعث محدودیتی در انجام وظایف سازمان آتش نشانی و سایر واحدهای خدماتی شود. وسایل، تجهیزات و ماشین آلات ساختمانی باید در موارد ذیل توسط اشخاص ذیصلاح بازدید و کنترل گردیده و سپس مورد بهره برداری قرار گیرند: قبل از استفاده برای اولین بار، پس از هرگونه جابجایی یا تغییرات و تعمیرات اساسی، در فواصل زمانی معین و مناسب، طبق دستورالعمل سازنده دستگاه.

بحث و نتیجه گیری:

نتایج مطالعه حاضر نشان داد که علیرغم خطر زیاد و حوادث فراوان در صنعت ساختمان، وضعیت موجود در این صنعت با وضعیت مطلوب فاصله زیادی داشته و ضروری است توجه هر چه بیشتر همراه با حمایت قانونی در این زمینه اعمال شود تا شاهد ارتقای سطح ایمنی ساختمان در عمل و کاهش حوادث ساختمانی یا حداقل کاهش مرگ و میر کارگران ساختمانی باشیم.

بررسی حوادث نشان می دهد که ۴۸ درصد کل حوادث ساختمانی در اثر عدم نظارت کارفرما و تهیه و تجهیزات ایمنی کار، ۲۲ درصد آن براثر بی احتیاطی کارگران، ۱۴ درصد به علت عدم آموزش کارگر به انجام کار محول شده و ۶ درصد نیز سایر عوامل بوده است. همچنین از مجموع حوادث اتفاق افتاده در بخش ساختمان ۲۱ درصد منجر به فوت، ۱۹ درصد جراحت، ۴۰ درصد شکستی و ۲۰ درصد نیز جراحات جزیی است. بیشترین حادثه دیدگان ساختمانی نیز کارگران بی سواد و یا کم سوادی هستند که در مشاغل سخت ساختمانی اشتغال دارند و آموزش های لازم برای انجام کار را ندیده اند.

نقاط قوت:

در خصوص ایمنی ساختمان، قوانین متعددی وجود دارد از جمله:

آیین نامه های ایمنی ساختمان که توسط وزارت کار و امور اجتماعی تدوین شده اند.
مبحث ۱۲ ایمنی و حفاظت کار در حین اجرا که توسط دفتر تدوین و ترویج مقررات ملی ساختمان ارائه شده است.
قانون بیمه کارگران ساختمانی که توسط سازمان تامین اجتماعی تصویب شده است.

همچنین موارد زیر جزء نکات مثبتی است که در زمینه ساختمان سازی وجود دارد:

نیاز به گرفتن مجوز ساخت توسط کارفرما یا پیمانکار
تجهیزات حفاظت فردی موجود برای کار ساختمانی و کار در ارتفاع

چالش های موجود:

با وجود قوانین مذکور در بالا، در عمل شاهد عدم اجرا یا اجرای ناقص این موارد هستیم. همین موضوع باعث شده که در صنعت ساختمان شاهد حوادث ناگواری باشیم. در ادامه به چالش های موجود پرداخته و نقاط ضعف را یادآور می شویم.

عدم آگاهی کافی کارفرمایان و مهندسین و کارگران از آیین نامه های ایمنی ساختمان و مبحث ۱۲ ایمنی و حفاظت کار در حین اجرا
عدم آگاهی کارگران از حق و حقوق خود در ارتباط با ایمنی و حوادث
عدم وجود سیستم آموزشی مناسب
به کار گرفتن کارگران آموزش ندیده
عدم اجرای قوانین موجود توسط کارفرمایان، پیمانکاران، مهندسین و کارگران علیرغم داشتن آگاهی کافی
عدم رعایت حقوق کارگری و قانون بیمه کارگران ساختمانی که توسط سازمان تامین اجتماعی تصویب شده است. دلیل عدم اجرای این قانون، پایبند نبودن برخی مسوولین به اصول اخلاقی و همکاری بی رویه آنان با پیمانکاران و بساز و بفروش های متخلف می باشد. طرح بیمه کارگران ساختمانی از سال ۱۳۰۵ در کشور ما مطرح بوده اما هنوز کارگران از این مزیت بهره مند نیستند. نیمه سال ۱۳۸۶ معاون امور مجلس و وزارت رفاه، جزئیات بیمه کارگران ساختمانی را اعلام کرد. اما هنوز خبری از بیمه تامین اجتماعی برای کارگران ساختمانی نیست. قانون بیمه اجباری کارگران ساختمانی تنها پس از ۱۵ روز از به اجرا درآمدن، متوقف گردید. تا آذرماه سال ۸۸ از مجموع جمعیت یک میلیون و ۲۰۰ هزار نفری کارگران ساختمانی ایرانی، تنها ۴۰۰ هزار نفر واجد بهره‌مند شدن از قانون بیمه اجباری هستند که از این تعداد تنها ۲۵۶ هزار نفر دارای مهارت در کار هستند، و این به معنای آن است که فقط ۲۱ درصد از کارگران ساختمانی، می‌توانند از حقوق انسانی به نام بیمه بهره برند.
با وجود اینکه کارفرما نیاز به گرفتن مجوز ساخت دارد اما در تایید و صدور این مجوز از متخصصین ایمنی و بهداشت حرفه ای نظرخواهی نشده و باعث به بار آمدن خسارات و حوادث زیادی می شود.
عدم وجود نظارت دقیق و برخوردهای قضایی با متخلفین قوانین ایمنی ساختمان
عدم فراهم کردن تجهیزات حفاظتی برای محوطه کار ساختمانی و همچنین تجهیزات حفاظتی فردی برای کار در ارتفاع توسط کارفرما یا عدم استفاده از آنها توسط کارگر به خاطر شرایط جوی محل کارگاه ساختمانی که باعث می شود کارگران از لباس نامناسب و سبک استفاده نمایند.
عدم وجود امکانات امدادرسانی و کمک های اولیه در محل کارگاه ها
عدم نظارت از سوی ادارات ذیربط ازجمله اداره کار، شهرداری، نظام مهندسی و مراکز بهداشت بر اجرای صحیح اصول ایمنی ساختمان و نظام بازرسی
عدم وجود حمایت قانونی توسط وزارت بهداشت همانند سایر کارکنان و مشاغل غیر ساختمانی
ساختن و تخریب غیراصولی ساختمان ها و عدم نظارت بر آن که باعث خسارات هنگفتی به اقتصاد ملی می شود.

ضرورت ها و پیشنهادات:

قرار دادن کارگران ساختمانی تحت پوشش برنامه های بهداشت شغلی همانند دیگر شاغلین توسط وزارت بهداشت (اقدام دولت)
الزام نظارت متخصصین ایمنی و بهداشت کار در تمام مراحل از طراحی تا تکمیل بنا
بازرسیهای ادواری کارشناسان ایمنی و بهداشت کار از تمامی ساختمان های در حال احداث
الزام اجرای قوانین موجود و اجبار کلیه پیمانکاران، مدیران، مهندسین و کارگران به این امر که لازمه آن دقت و توجه مسئولین ذیربط به چالش های موجود و علل آن می باشد. نظارت بر اجرا مهمتر از ابلاغ قانون
آموزش کافی به کارفرمایان، پیمانکاران، مدیران، مهندسین و کارگران و آشنا کردن آنها با خطرات موجود، علل حوادث، هزینه های جانی و مالی و برنامه ها و تجهیزات حفاظتی (به ویژه ایمنی کار در ارتفاع) شامل حفاظت فردی و محیط اطراف کارگاه ساختمانی
اصلاح روند گرفتن مجوز ساخت و دخالت نظر متخصصین ایمنی و بهداشت حرفه ای در تایید و صدور این مجوزها
تهیه تجهیزات حفاظت فردی متناسب با نوع کار و نظارت دقیق بر استفاده از آنها توسط مدیران
الزام کارگران ساختمانی به استفاده از لباس کار و تجهیزات مناسب
نیاز به طراحی و اجرای سیستم نظارتی به گونه ای که تمام فعالیت های ساخت و ساز تحت مراقبت و پایش بازرسین ایمنی قرار گیرند. (اقدام دولت)
لزوم برخوردهای قضایی با متخلفین قوانین ایمنی ساختمان (اقدام دولت)
بیمه و نظارت بر حسن اجرای قانون تامین اجتماعی در تمامی کارگاه های ساختمانی(اقدام دولت)

منابع:

۱- حلوانی غلامحسین، میرمحمدی سیدجلیل، ایمنی در صنعت، آثار سبحان، ۱۳۸۶، چاپ اول.

۲- کرمی مصطفی، ایمنی و بهداشت حرفه ای از تئوری تا عمل، امید مهر، ۱۳۸۸، چاپ دوم.

۳- محمدفام ایرج، تجهیزات حفاظت فردی، فن آوران، ۱۳۸۲، چاپ دوم.

۴- شعبان زاده فرامرز، ایمنی و حفاظت فنی، انتشارات کیومرث، ۱۳۸۴، چاپ چهارم.

۵- دفتر تدوین و ترویج مقررات ملی ساختمان، مبحث ۱۲، ایمنی و حفاظت در حین اجرا،، چاپ سوم.

۶- آیین نامه های حفاظت و بهداشت کار- آیین نامه ایمنی ساختمان.