پاسخ :  این پدیده که براستی توان تاثیرگذاری سازمان های ملی را کاهش می دهد – از جبهه ملی ایران که پیشینه ۶۵ ساله دارد و خوشنام ترین و کهن ترین سازمانهای سیاسی تاریخ معاصر کشور مان است، بعید مینماید، در حالیکه جبهه  بگواه تاریخ معاصر – در بدترین شرایط و خشن ترین حکومتها توانسته منسجم و یکپارچه بماند.

تفاوت دیدگاهها امید است سازنده باشد و از دور شدن و عدم فعالیت اعضاء سلیم النفس خود بهر دلیلی  بپر هیزد .

در این رابطه لازم است اشاره شود که :

نخستین تفاوت سلیقه ها در زمان شادروان مصدق رخ داد. پس از ایجاد جبهه ملی و پیوستن حزبها و شخصیت ها،  اختلاف هایی در درون جبهه رخ داد که شخص مصدق از بزرگ شدن آنها جلوگیری می کرد، مانند انتظارات کاشانی برای انتخاب دو وزیر و چند وکیل مجلس، سرکشی برخی یاران آغازین مصدق پس از اینکه به نمایندگی مجلس رسیدند، فریب حسین مکی و مظفر بقایی با قول محرمانه «نخست وزیر شدن» توسط شاه، که همه پس از خیزش مردمی ۳۰ تیر ۱۳۳۱ تبدیل به اختلافات علنی شد و موفقیت کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ را تضمین کرد.

پیش از کودتا – محمد رضا شاه  قانون اساسی مشروطه را  رعایت می کرد و میان او و مصدق رابطه ای شبیه پدر و پسری برقرار بود. شاه حتی در برابر کرمیت روزولت و سفیران امریکا و انگلستان برای پذیرش کودتا مقاومت می کرد. آنچه شاه را وادار به تمکین کرد، تهدید کرمیت روزولت به ادامه سلطنت او بود. پس از فروریختن دولت مردمی شادروان مصدق، اوضاع عوض شد و فعالیت این جبهه  ممنوع و به تدریج بسیاری از سران آن زندانی شدند.

اشاره به این ماجرا هم بی مناسبت نیست که در سال ۱۳۳۹ ، که جان کندی  اصرار بر اصلاحات سیاسی و دموکراسی و کوتاه کردن دست فئودال ها در ایران داشت. برای موفقیت این اقدامات به یک دولت ملی و مردمی نیاز بود؛ بنابراین بازگشت  جبهه ملی ایران مطرح شد.

رهبران جبهه ملی الهیار صالح، کریم سنجابی و شاپور بختیار بودند. تنها درخواستی را که علی امینی برای تشکیل دولت به سران جبهه ملی انتقال داد، این بود که تا قطعی شدن دولت، آنان مخالفت علنی با پیمان نظامی سنتو و اصلاحات ارضی که امریکا به آنها دل بسته بود ننمایند. پس از تشکیل دولت طبعا حل و فصل این موارد از اختیارات دولت و مجلس خواهد بود.

جبهه ملی که تا آن زمان در ممنوعیت گردهمایی و فعالیت بود و سرانش مدتی را در زندان گذرانده بودند، بی اینکه شورا فرصت کنکاش و تحلیل و تبادل نظر داشته باشد، شتابان ترتیب گردهمایی بزرگی را در میدان جلالیه «پارک لاله کنونی» داد.

در آن گردهمایی الهیار صالح و کریم سنجابی در سخنرانی های خود هوشیارانه محدودیت ها را رعایت کردند، ولی شاپور بختیار که احساساتی بود نتوانست خود را نگه دارد و بشدت به پیمان سنتو حمله کرد. همین ناهماهنگی و اختلاف سلیقه تشکیل دولت جبهه ملی را منتفی کرد.

در سال ۷-۱۳۵۶، هم فرصتی دیگر برای تشکیل دولت جبهه ملی پیش آمد، شاه در ماههای واپسین حکومت خود با رهبران جبهه ملی به مذاکره پرداخت. جبهه ملی حدود ۲۵ سال کمابیش از هر گونه فعالیت، گردهمایی و نشست های شورای مرکزی محروم بود، آنهم در شرایطی که شاه حتی وجود بیش از یک حزب سرسپرده رستاخیز را تحمل نمی کرد.

در این سالهای دیکتاتوری مطلقه گهگاه اعضای موثر جبهه ملی دستگیر و زندانی می شدند. بنابراین، عدم امکان تشکیل سازمانها و شورای جبهه ملی امکان هرگونه تحلیل سیاسی، بحث و تبادل نظر و گفتگوی آینده نگرانه را از جبهه گرفته بود. اظهار نظرها تک صدایی شده بود. رهبران جبهه در آن زمان دکتر کریم سنجابی، دکتر غلامحسین صدیقی و دکتر شاپور بختیار بودند، ولی به علت فشارهای حکومتی هماهنگی و هم اندیشی چندانی میانشان انجام نشده بود. شاه هم بجای اینکه هر سه را دعوت به مذاکره کند، زیرکانه آنان را تک تک و محرمانه دعوت میکرد. نتیجه این شد که هر کدام پیشنهادی متفاوت دادند، وقتی فهمیدند از هر سه دعوت شده، به علت شرایط احتمال فروپاشی، وقت کافی برای هماهنگی و موضعگیری یگانه نبود. جبهه ملی برای بار سوم در بازگشت خود به عرصه دولتمندی و خدمت راستین به میهن، شکست خورد و میتوان گفت در هر مرحله  اگر دولت را تشکیل میداد و پشتیبانی میشد امروز دچار این وضع فاجعه بار نمی شدیم و پیشرفت، موقعیت و احترام جهانی ما تقویت هم می شد.

بهر حال امید اینکه این تجارب ارزنده و پر هزینه بکار گرفته شود و آزموده ها را مجدد در این زمان پر تحول و مزین به رسانه های انبوه و لحظه ا ی نیازماییم .

– وضعیت فعلی را چگونه ارزیابی باید کرد و در کوتاه مدت پیش بینی ملیون از حرکات اجتماعی چگونه میباشد؟

پاسخ  : تظاهرات اعتراضی مردم افزایش  یافته و گسترده تر خواهد شد،  نگرانی اصلی در این وضعیت سوء استفاده بیگانگان و بدخواهان کشور در خشونت بار کردن این تظاهرات است.  شرایط جبهه و نیروهای ملی را هم مشابه آن زمان می توان دید بجز اینکه نظام حاکم هنوز آن هوشمندی لازم را برای انتقال قدرت از خود نشان نداده و دیکتاتوری  ایدئولوژیک حاکم  بهیچوجه اجازه فعالیت مستمر، سازماندهی، همایش و ابراز دیدگاهها در عرصه عمومی را به جبهه ملی ایران که نیرویی سازمان یافته دموکراتیک است و سایر جریانات سیاسی و دلسوزان منزه از هر گونه آلودگی، نداده و به “فشل” نگه داشتن آنها افتخار میکند در حالیکه حضور فعال جبهه ملی در عرصه سیاست ملی می تواند از بسیاری فسادها و ناکارآمدی ها و سیاستهای نادرست داخلی و خارجی جلوگیری کند.

جبهه طی این سالها به دلایلی که بطور نمونه آمد دچار مشکل در عضو گیری علنی شده و  نسل جوان متاسفانه به علل تهدید شدن در نزدیک شدن به جبهه ملی احتیاط می نماید، بنابراین جبهه ملی از تجدید قوا بازمانده است. میتوان گفت که برای  بازسازی سریع در کوتاه مدت هنوز با همه تنگناها فرصتهایی در اختیار است. البته اگر محافظه کاران جبهه ملی که به احتیاط مفرط و انتظار فرصت عادت کرده اند به همکاری و همیاری بپردازند.

-نقش ملیون داخل کشور رادر این شرایط چگونه میبینید و برنامه های گروههای سیاسی مبرا از وابستگی به نظام و دور از فساد توسعه یافته، به چه شکلی توصیه میشود؟

پاسخ :  نقش ملی گرایان  که پیوسته علیه فساد و خشونت حکومت ها موضع میهن پرستانه داشته و اقدامات اجرایی و سیاسی فعلی را به نقد کشیده اند، امروز بسیار اهمیت پیدا کرده است .گذشته از تبلیغات هدفدار سیستم حکومتی در مسیر تضعیف این جبهه و دوستانی که پیوسته  به انتقادهای بی پایه  پرداخته اند، امید اینست که  از سوق به آشوب و ویرانی جلوگیری کنیم و حکومت که به بن بست و فروپاشی درونی رسیده  به تمکین و پذیرش گزینه تغییر قانون اساسی و انتخابات مردمی تن  دهد

– پراکندگی های مخالفین عملکرد حکومت – به نفع نظام تمام شده – بعبارتی در میان دلسوزان وطن هم صدایی و راه و روشی یکنواخت و اصولی مشاهده نمیشود و ملت درمانده در اداره نیازهای اولیه زندگی روزمره، اگر فرصتی بیابند نمیدانند سیستم جایگزین چه جریانی خواهد بود، در این رابطه چه نظر و پیشنهادی دارید؟

پاسخ :  تاریخ ما از پیروزی مشروطیت که نوید دموکراسی را به مردم می داد تا کنون، در همه مقاطع دچار دیکتاتوری، پراکندگی نیروهای ملی و خشونت حکومت های تحمیلی در سرکوب هرگونه آزاد اندیشی و هم اندیشی بوده و در این میان، گروه های سیاسی هم که تلاش برای بازگشت دموکراسی کرده اند یا ادعای آنرا داشتند، دچار شهوت حفظ موقعیت حتی خلاف آیین نامه های خودشان، و نخبه ستیزی، حذف رقیب، شایعه پراکنی، حسادت، غیبت و خودکامگی سازمانی شده اند. این کاستی ها طبیعی است، زیرا دیکتاتوری های مطلقه حاکم هر گز اجازه فعالیت طبیعی سازمانهای سیاسی غیر مطیع را نمی دهند و این سازمانها با ممنوعیت یارگیری نسل های بعدی خود می پلاسند و توان نواندیشی و درک موقعیت های متغییر جهانی و کشوری را از دست میدهند و حرفی بجز تکرار مصیبت های گذشته ندارند و به تدریج می میرند.

امید اینکه  همدلی و همبستگی لازم ایجاد شود . حکومت  ثابت کرده که از اصول و دانش مدیریت، سواد و تجربه لازم برای اداره کشور بی بهره است. به همین دلیل غارتگران با یاری ترویج کنندگان دروغ و خرافات بر سرنوشت کشور حاکم شده اند. ملت در همه زمینه های زندگی درمانده، مستاصل و خشمگین شده و اگر این خشم زبانه بکشد نمی توان پیش بینی کرده چه رخ خواهد داد و سرنوشت میهنمان چه خواهد بود. در این شرایط جبهه ملی باید بدور از نگرانی و تهدیدها از نابودی کشور و تخریب سرمایه های ملی «حاصل کوشش احاد ملت با سرمایه همگانی» با ارایه راهکارها ی عملی مناسب روز البته با حفظ آرامش، مسالمت آمیز و خردورزی، ممانعت نماید .

– نظام با ترفندهای خود برآمده از تجربه سنوات حضور «در بند نظام گذشته» طی چهار دهه اخیر توانسته بر همه جریانات سیاسی مسلط و آنان را فشل نماید – با این اوضاع و احوال که بخوبی به آن واقفید چه راه کاری را ارایه میدهید؟

پاسخ :  تنها امید ما برای همراه کردن نیروهای صالح، توانا و میهن دوست اینست که همه اعضای جبهه از پیر و جوان به خود آیند و با همدلی و همکاری به بازسازی این سازمان ملی محبوب ملت ایران پرداخته و با مطالعه کافی به ارایه برنامه بپردازند.

همزمان با شخصیت های پیر و جوان و سازمانهای ملی نوپا و قدیمی در داخل و خارج کشور که تشکیلات سیاسی خودرا داشته و آرمانهای ما که اصو ل آن: «جدایی دین از حکومت» «رعایت بیانیه جهانی حقوق بشر» و «انتخابات آزاد» میباشد را قبول دارند، تبادل اندیشه نموده و بر ضرورت هماهنگی و تفاهم در این برهه تاکید نمایند.

از همه مهمتر باید به حکومت تفهیم کردکه جبهه ملی ایران در پی حذف، انتقامجویی و خشونت متقابل نیست ومی خواهد کشور را به سوی آرامش، پیشرفت و رفاه مردم با همیاری همه ایرانیان وطن دوست و متخصص فراوانی که در دسترس بوده و  آزرده در حاشیه قرار دارند – هدایت کند .