رضا حقیقت‌نژاد :

از سال ۹۲تاکنون سپاه پاسداران با حسن روحانی در چندین محور اختلاف نظر جدی دارد

۸خرداد۹۲ هنگامی که حسن روحانی به عنوان کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری در مناظره تلویزیونی از حصر و برنامه هسته ای حرف زد، روزنامه کیهان حرف های سال ۹۱ آیت الله خامنه ای را به رخش کشید و روزنامه سیاست روز از حرف های رهبر در سال ۸۶ درباره برنامه هسته ای گفت و نوشت حرف های روحانی در تقابل با ایده های خامنه ای در سال های پس از ۸۸ بوده است. بنابراین وقتی درباره اختلاف نظر رهبر جمهوری اسلامی و رئیس جمهور حرف می زنیم، بحث تازه ای نیست، فقط مصداق هایش عوض شده است. مصداق های اختلاف نظر رهبر و رئیس جمهور اما زمانی اهمیت پیدا می کند که تبدیل به یک محور منازعه عملیاتی در دستگاه های زیرمجموعه خامنه ای با ریاست جمهوری می شوند، به ویژه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی. یک بررسی اجمالی نشان می دهد از سال ۹۲تاکنون سپاه پاسداران با حسن روحانی حداقل در ۱۹ محور اختلاف نظر جدی دارد:

1. برنامه موشکی: سپاه به طور مبنایی برنامه موشکی را نشانه اقتدار دفاعی و امنیتی ایران می داند و با این تعبیر که مذاکرات هسته ای سایه جنگ را از سر ایران دور کرد، مخالفت کرده است. آنها عقیده دارند این توان موشکی ایران است که عامل بازدارنده جنگ شده است. مقام های سپاه هم دولت را متهم کرده اند که از ترس آمریکا، موشک های هواپیمابر را به انباری برده اند و یا به آنها توصیه می کردند که آزمایش های موشکی را انجام دهید اما صدایش را در نیاورید. شروع تنش های بین دولت و سپاه در ماه های پایانی امضای توافق هسته ای بود. سپاه برای نشان دادن خشم خود از هرگونه مذاکره درباره برنامه و توان موشکی ایران، در آستانه اجرایی شدن برجام اقدام به آزمایش های موشکی کرد تا بی اعتنایی خود را به قطعنامه های سازمان ملل نشان دهد و هم اقتدار تصمیم گیری اش را به رخ دولت بکشد. مخالفت سپاه با حرف های روحانی درباره شلیک موشک به سوریه نیز از همین زاویه بود، سپاه در این موارد مایل نیست اختیاراتش توسط شورای عالی امنیت ملی به ریاست حسن روحانی تعریف یا اعلام شود، می گوید در سلسله مراتب نظامی و با دستور رهبری بوده و نقش شورا را مطلع بودن از این تصمیم ها می داند. در حال حاضر نیز با احتمال اعمال تحریم های جدید دولت آمریکا علیه ایران، سپاه می گوید مهم ترین هدف این طرح برنامه موشکی است. به عقیده تحلیل گران و رسانه های سپاه، آمریکا قصد دارد ایران و برنامه موشکی اش را به عنوان عامل اختلال و تهدید در منطقه معرفی کند و در این مسیر می خواهد با ایجاد تردید ملی درباره سودمندی برنامه موشکی، از طریق دولت روحانی، برجام ۲ را به ایران تحمیل کند، مانند برجام هسته ای. یکی از اهداف شلیک موشک به سوریه نیز خنثی سازی چنین تحرکاتی در داخل ایران بود.

2. فعالیت های امنیتی: نخستین ریشه های جدی اختلاف بین سازمان اطلاعات سپاه و وزارت اطلاعات به پرونده فساد بابک زنجانی باز می گردد. در این ماجرا، برخی مدیران وزارت اطلاعات دوره احمدی نژاد که حامی زنجانی بودند، در دولت روحانی به سازمان اطلاعات سپاه رفتند و به یک مانع جدی در روند رسیدگی به پرونده تبدیل شدند. قوه قضاییه علیرغم درخواست حسن روحانی وزارت اطلاعات را در روند رسیدگی به پرونده دخیل نکرد و پس از چهار سال کشمکش، دو ماه پیش وزارت اطلاعات موفق شد وارد این پرونده شود. به موازات جدی شدن این جدال، اختلاف نظرهای بین سپاه و وزارت اطلاعات که ریشه در ماجراهایی چون رسیدگی به پرونده مهدی هاشمی هم داشت، اوج گرفت. سایت سحام نیوز آذرماه ۹۳ خبر داد که سازمان اطلاعات سپاه مراکزی را برای زمین گیر کردن دولت راه اندازی کرده است. مقام های وزارت اطلاعات حاضر به تایید رسمی این گزارش نبودند ولی وقتی یک مقام مسئول وزارت اطلاعات در گفتگو با ایسنا، علنا سپاه را متهم به مصادره کردن فعالیت های خود در زمینه بازداشت ریگی، استرداد دارایی های ایران و … کرد، مشخص شد دل آنها بیشتر از این حرف ها خون است. سپاه انتقام این ماجرا را در ماجرای بازداشت مدیران کانال های تلگرامی که یکی از آنها به وزیر اطلاعات نزدیک بود و همچنین ماجرای حمله موشکی که نقش وزارت اطلاعات را در شناسایی مقر داعشی ها، انکار کرد، جبران کرد. در این مسیر، به تعبیر دقیق سازمان گزارشگران بدون مرز، قوه قضاییه به آلت دست سپاه تبدیل شده و صدها سال زندان برای فعالان مجازی صادر کرده است. سازمان اطلاعات سپاه در این زمینه رویکردهای تازه ای اتخاذ کرده است، از جمله اینکه اختیارات و دایره فعالیت واحدهای استانی را فعال و در حوزه فعالیت های نیروی انتظامی هم وارد شده است. بازداشت برخی دوتابعیتی ها مانند نازنین زاغری، فعالیت های اداره اطلاعات سپاه در خراسان، نقش سپاه فارس در حمله به مطهری و نقش گسترده اطلاعات استان ها در بازداشت فعالان حوزه فشن و مدیران کانال های تلگرامی نشان دهنده تاثیرگذاری و اهمیت این رویکرد است. سازمان اطلاعات سپاه همچنین با افزایش نقش خود در پاسخ دادن به استعلام های شورای نگهبان درباره ردصلاحیت ها و تهیه گزارش های مهم مانند وضعیت دوتابعیتی، روزبروز بر دایره قدرت و استقلال خود می افزاید. درگیری سازمان اطلاعات سپاه و وزارت اطلاعات نقطه کانونی بسیاری از اختلافات و مشکلات بین دولت و سپاه است.

3. فضای مجازی: فعالیت جدی سازمان اطلاعات سپاه برای تسلط بر فضای مجازی از شهریور۹۲ با بازگشت اعضای سایت نارنجی شروع شد. این رویکرد که دامنه اش به بازداشت مدیران کانال های تلگرامی رسیده، شامل بازداشت گسترده فعالان حوزه مد، تلاش برای فیلترکردن نرم افزارهای تلفن همراه، انتشار مقالات و تحلیل های گسترده درباره خطرات شبکه های اجتماعی مجازی بر رشد آسیب های اجتماعی، فشار گسترده به شورای عالی مجازی، حملات متعدد به وزیر ارتباطات و … بوده است. همه این پروژه ها دو هدف مشخص داشته اند: فضای مجازی به عنوان یک پروژه و تهدید خطرناک غربی معرفی شود، بر وجود شبکه ملی اطلاعات برای کنترل فضای مجازی تاکید شود. بازتاب این مولفه ها را می توان به روشنی در سخنان آیت الله خامنه ای دید. سپاه در این زمینه رویکرد ایجابی نیز داشته است، مثلا در حملات سایبری به برخی کشورها از جمله حمله به وزارت خارجه آمریکا که آبان۹۴ فاش شد، فعال شده، هکر تربیت کرده و کوشیده است برخی موج های مجازی را در حمایت از سخنان یا نامه های خامنه ای ساماندهی کند. آنها در این زمینه ها نیازمند حمایت یا هماهنگی با دولت نیستند.

4. اقتصاد مقاومتی: در طول چهارسال گذشته، مهم ترین نهادی که برای اجرای اقتصاد مقاومتی در ایران اعلام آمادگی کرده، سپاه بوده است. سپاه از طریق فرمانده بسیج برخی برنامه های مصداقی خود را نیز اعلام و یا اجرایی کرده و دولت را متهم می کند که مایل به بهره برداری از توان بسیج در این زمینه نیست. سپاه همچنین با راه اندازی قرارگاه های پیشرفت و آبادانی که شاخه استانی قرارگاه خاتم الانبیا محسوب می شوند، کوشیده در مناطق محروم و روستاها به اجرای برنامه های اقتصاد مقاومتی از جمله طرح های عمرانی و کشاورزی و پرداخت تسهیلات به طرح های اقتصادی مقاومتی بپردازد. اجرای این برنامه ها برای تحکیم و افزایش قدرت نفوذ سپاه در این مناطق نیز صورت می گیرد. فرماندهان سپاه در همین زمینه با ابراز نگرانی شدید از خوش بینی دولت و نگاه به بیرون آنها، دولت را متهم به نفهمیدن و بی توجهی به اقتصاد مقاومتی کرده اند و می گویند کلید روحانی در قفل اقتصاد شکسته است.

 5. برجام: سپاه در طول برجام رفتار دوگانه ای داشت. شعار می داد که حامی ایده «نرمش قهرمانانه» است ولی در عمل با توصیف برجام به عنوان جام زهر، مخالفت های تکنیکی با مفاد برجام و حمایت رسانه ای قدرتمند از مخالفان برجام، نصب بیلبردهای تبلیغاتی توسط موسسه اوج و … به کارشکنی می پرداخت. پس از مذاکرات فرمانده سپاه حرف های خود درباره برجام را بهتر زد. او گفت در طول چهار دهه گذشته چهار فتنه علیه انقلاب بوده است: حمله عراق در سال ۵۹، انتخاب محمد خاتمی در سال ۷۶، اعتراض به نتایج انتخابات ریاست جمهوری سال۸۸  و توافق هسته ای در سال۹۴. او هدف این فتنه ها را براندازی می داند. او فروردین ۹۵ تاکید کرد که برجام سند افتخار نیست، مردم آن را با اکراه پذیرفته اند و تهدیدات پس از برجام جدی تر شده است. مهم ترین دستورکار رسانه های سپاه در دو سال گذشته، بی اعتبارسازی برجام و نشان دادن آن به عنوان یک سند بربادرفته و نقض شده بوده است

6. اجرایی شدن برجام: نمایش شهر موشکی و نوشتن شعار روی موشک، این دو نماد کارشکنی در اجرای برجام را حسن روحانی در جریان مناظره های انتخابات ۹۶ گفت و نشان داد که برنامه ریزی سپاه برای مخالفت با برجام تا چه اندازه پیچیده و سطح بالا بوده است. علاوه بر موشک پرانی ها، ماجراهایی چون تنش زایی قایق های سپاه در خلیج فارس و برجسته سازی غیرمعمول بازداشت ملوان های آمریکایی که خامنه ای آن را کار خدا خواند، همیشه برای دیپلماسی ایران زحمت زا بوده است. در میان نظامی ها، اما مهم ترین نماد برای توصیف این مخالفت می تواند «ماله طلایی» باشد. منطق این نماد که توسط منتقدان دولت به عباس عراقچی، معاون وزیر خارجه ایران اهدا شد و مورد تحسین رسانه ها و چهره های نزدیک به سپاه قرار گرفت، این است که در طول دوران پس از برجام، آمریکا به طور دائم به نقض برجام پرداخت ولی دولت ایران تخلفات آمریکا را ماله کشی کرد. رسانه های سپاه همچنین رفت و آمد هیات های اروپایی به ایران را بازاریابی برای محصولات آنها و فراهم شدن شغل برای کارگران اروپایی توصیف می کنند، منتقد برخی رفتارهای دولت مانند خرید هواپیما هستند و همانطور که ابراهیم رئیسی در انتخابات گفت، تصریح دارند که دولت روحانی عرضه نداشت چک برجام را نقد کند. عمده انتقادات سپاه در این زمینه توسط رهبر ایران تایید و تکرار شده است.

7. مذاکرات منطقه ای: اسفند ۹۵ وقتی سخنرانی قاسم سلیمانی منتشر شد که تاکید کرده بود ظریف اختیار معامله در موضوعی جز هسته ای را ندارد، روشن شد که فرمانده سپاه قدس تا چه از دایره اختیارات و تسلط خود در بخش هایی از دیپلماسی ایران مطمئن است، همانگونه که وقتی نامه علنی درباره تحولات بحرین می نوشت، آسوده خاطر می نمود. دخالت سپاه در این حوزه تنها منحصر به محدودیت وزیرخارجه نیست، همانگونه که اکبر هاشمی تصریح کرده بسیاری از سفرای منطقه ای ایران باید با تایید سپاه قدس منصوب شوند، سپاه از سوی مقام های بحرین، کویت، یمن، افغانستان و … به طور دائم متهم به دخالت، جاسوسی، توطئه و .. می شود و پیگیری دیپلماتیک و حل و فصل موضوع که در بسیاری از مواقع هم ناموفق است، برعهده دستگاه دیپلماسی است. ایده تشکیل هلال شیعی که گاه از سوی فرمانده سپاه مطرح شده، بحث هلال اقتصادی شیعی که توسط قاسم سلیمانی مطرح شد و برجسته سازی تشکیل ارتش آزادی بخش شیعه به فرماندهی قاسم سلیمانی، همگی از مولفه های تاثیرگذار بر دیپلماسی منطقه ای ایران بوده است. به این موارد می توانید آرزوی فرمانده سپاه برای سقوط عربستان، تاکید نماینده ولی فقیه در سپاه بر الزام براندازی نظام عربستان و دفاع تاریخی و مذهبی از وقوع جنگ سوریه را بیفزایید و حوادثی چون حمله به سفارت عربستان را که توسط خودی های حامی سپاه صورت گرفت، در نظر بگیرید تا متوجه وضعیت سیاست های منطقه ایران بشوید. سپاه همانگونه که آبان ۹۵ سردار سلامی تاکید کرد در این حوزه برای جنگ های نیابتی و مستقیم آماده می شود، دیپلماسی فعلا کشک است.

8. رابطه با آمریکا: از مهرماه ۹۲ سردار جعفری گفت «اشتباه مکالمه تلفنی روحانی با اوباما قابل جبران است» و اندکی بعد ادعای هاشمی مبنی بر موافقت خمینی با حذف شعار مرگ بر آمریکا را فریب کاری خواند، تاکنون همه مقامات سپاه یک خط ثابت را در مواجهه با رابطه با آمریکا اتخاذ کرده اند. سعیدی، نماینده ولی فقیه در سپاه روحانی را متهم کرده که در پناه برجام دنبال رابطه با آمریکا و ایجاد برجام ۲ و ۳ بود ولی «رهبری توافق را مهندسی کرد تا جلوی حرکت آمریکا را بگیرد.» با تندشدن اظهارات فرماندهان سپاه در فضای پس از برجام، حسن روحانی مرداد۹۵ به آنها تذکر داد که «نباید فکر کنیم پس از حصول توافق می توانیم هرطور که بخواهیم حرف بزنیم و عمل کنیم» ولی فرمانده سپاه گفت حرف های رئيس جمهور، آغاز فرسایش استقلال و عزت نظام است، استقلال و عزتی که از دیدگاه فرماندهان سپاه و آیت الله خامنه ای مرهون دشمنی و مرگ بر آمریکاست.

9. مبارزه با پولشویی: مهم ترین نماد مخالفت سپاه در این زمینه تلاش و تعهد ایران برای عمل به توافق های خود با گروه ویژه اقدام مالی FTAF است. دولت برای انجام این کار نیازمند شفاف سازی اقتصادی و مبارزه با پولشویی است. سپاه می گوید در صورت اجرایی شدن تعهدات ایران، دولت سپاه را از داخل کشور تحریم می کند. آنها می گویند چون سپاه کماکان در لیست تحریم هاست، اجرایی شدن تعهدات ایران به FTAF یعنی دشوارشدن معاملات سپاه حتی با نهادهای داخلی. علاوه بر این برخی فعالیت های اقتصادی صندوق های وابسته به سپاه هم ممکن است تحت تاثیر قرار گیرند. در صورت شفاف شدن اقتصاد ایران در حوزه بانکی و مبارزه واقعی با پولشویی، سپاه می تواند یکی از بازنده های بزرگ باشد. بخشی از سپاه قدس متهم به دخالت در قاچاق مواد مخدر و قاچاق کالا از طریق اسلکه ها و نقاط مرزی و کمک به گروه های تروریستی است و صندوق های مالی می توانند یکی از بهترین محل ها برای پولشویی باشند. از این زاویه است که سردار سلامی، نفر دوم سپاه می گوید هدف از این معاهده، «رصد گردش مالی و اهرمی برای تاثیرگذاری برماست.»

10. مبارزه با فساد: در طول چهارسال گذشته با افشاگری های گسترده درباره فسادهای اقتصادی و روشن شدن پیوند سپاه با برخی از این پرونده ها، گروگان گیری سپاه و حضور موازی اش افزایش یافته است. بازداشت برخی چهره های مشهور اقتصادی مانند افراشته پور، بازداشت مدیران بانک ملت که با حمایت فرمانده سپاه صورت گرفت، متهم کردن برادر حسن روحانی به فساد، افشاگری درباره جلسات دفتر نهاد ریاست جمهوری و نقش رئیس دفتر رئیس جمهور در قراردادها، افشاگری درباره نقش فرزند وزیر مسکن و برادر معاون اول رئیس جمهور در قراردادهای خارجی و … مجموعه تلاش هایی بوده که سپاه انجام داده تا نشان دهد دولت در مبارزه با فساد راه اشتباه می رود. بخشی از این تلاش ها که بعد از اجرایی شدن برجام و عقد برخی قراردادهای خارجی اوج گرفته، بیشتر به این خاطر است که سپاه از جایگزین شدن این مهره ها به جای سرداران بر سر سفره انقلاب عصبانی است.

11. رفع حصر: طبق تحلیل هفته نامه صبح صادق، حصر موسوی و کروبی نه به خاطر انتخابات ۸۸ بلکه به خاطر تلاش آنها برای براندازی صورت گرفته و «صحبت تکلیفی با نظام برای رفع حصر به معنای حمایت از براندازان است.» راهکار سپاه برای برخورد با براندازی می تواند شامل اعدام، ادامه حصر و محاکمه باشد ولی قطعا رفع حصر نیست. آنها در ساده ترین وجه پایبند به شرط آیت الله خامنه ای یعنی عذرخواهی موسوی و کروبی برای ختم این ماجرا هستند. بهمن ۹۳ سایت سحام نیوز گزارش داد که تلاش حسن روحانی برای قراردادن رفع حصر در دستورکار شورای عالی امنیت ملی به خاطر مخالفت فرمانده سپاه به نتیجه نرسیده است.

12. قراردادهای نفتی: بر اساس باور سپاه، در ماجرای قراردادهای جدید نفتی وزارت نفت با نادیده گرفتن منافع ملی و حق مالکیت، دنبال تسلط دشمنان بر منابع ملی است. آنها با کمک گرفتن از نمایندگان بانفوذ مجلس،‌ ساماندهی تجمع توسط بسیج دانشجویی و آتشباری گسترده ای رسانه ای موفق شدند حدود دو سال نهایی شدن این قراردادها را به تاخیر بیندازند. برجسته سازی پرونده نفتی کرسنت به عنوان یک ابزار فشار علیه شخص وزیر نفت، یکی دیگر از پروژه های سپاه بوده است. آنها در نهایت موفق شدند قرارگاه خاتم الانبیاء را به عنوان یکی از هشت پیمانکار صاحب صلاحیت به دولت روحانی تحمیل کنند. یکی از مراکز ثقل حملات سپاه به دولت، رستم قاسمی، وزیر نفت دولت احمدی نژاد بود که اکنون بخشی فعالیت های اقتصادی سپاه در عراق و سوریه را هماهنگ می کند. سپاه در این زمینه کماکان با دولت مشکل دارد و معتقد است سپاه با فشار بر قرارگاه خاتم الانبیا تلاش می کند این قرارگاه را در تامین منابع مالی قراردادهای نفتی و یافتن شریک خارجی، ناتوان نشان دهد و از میدان بازی خارج کند. سردار عبداللهی فرمانده قرارگاه خاتم الانبیا گفته است: «ننگ است زیرمجموعه خارجی ها باشیم».

13. پروژه نفوذ: این پروژه را آیت الله خامنه ای کلید زد ولی مقدمه و شرح آن توسط رسانه های سپاه خوانده شد. روزنامه جوان بازگشت ایران خارج از کشور که یک پروژه مهم دولت روحانی بود را «پروژه اپوزیسیون» توصیف کرد و فرمانده بسیج گفت اتحادیه اروپا غلط می کند در ایران دفتر بزند، دانشجویان بسیجی علیه دیدار مقام های اروپایی با فعالان حقوق بشری موضع می گرفتند، سازمان اطلاعات سپاه برخی ایرانی های دوتابعییتی مثل نمازی ها و روزنامه نگارانی چون جیسون رضائیان را بازداشت می کرد و معاون فرهنگی سپاه از تلاش دشمن برای اجرای پروژه برجام ۴ با رویکرد حقوق بشری می گفت. برجسته سازی نفوذ تا حد بازداشت یک فرد نزدیک به تیم مذاکره کننده اتمی پیش رفت، فردی که وزارت اطلاعات اعتقادی به جاسوس بودن او نداشت ولی الزامات پروژه نفوذ ایجاب می کرد که اطلاعات سپاه او را هدف قرار دهد. پاییز۹۴، دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران با تایید اینکه دستگیری های صورت گرفته توسط اطلاعات سپاه سیاسی است، کوشید گلایه دولت را منتقل کند ولی فایده مهمی نداشت. شرح پروژه نفوذ گاه با طرح برخی مسائل مانند نقش داشتن کیم کارداشیان در ترویج فساد هدفمند در ایران مضحک شده ولی کماکان یکی از پاردایم های مهم فکری فرماندهان سپاه در هشدار به دولت است.

14. بودجه نظامی و دفاعی: از آذرماه۹۲ که سخنان محمدجواد ظریف درباره توان بالای نظامی آمریکا برای انهدام توان نظامی ایران، جنجال ساز شد و خامنه ای دستور داد برای وزیر امورخارجه ایران یک تور نظامی بگذارند، بدبینی گسترده ای نسبت به رویکرد دولت روحانی به برنامه نظامی ایران وجود داشته است. با توجه به تاکید مکرر دولت و توضیح آنها درباره افزایش دادن بودجه های دفاعی، بازتاب این نگاه منفی را می توان به انتقادهای مداوم رسانه های سپاه و برخی مقام های این نهاد نظامی درباره بی توجهی دولت به بودجه دفاعی و نظامی کشور دید.

15. بازگشت اصلاح طلبان به سیاست: آذرماه ۹۲ هنگامی که برخی چهره های اصلاح طلب در دانشگاه تهران جمع شدند، روزنامه جوان تهدید کرد «باید منتظر بود تا سرنوشت خاتمی برای روحانی رقم بخورد.» خاتمی سازی از روحانی که اکنون به بنی صدرسازی رسیده، یک نکته واضح را در خود داشت: سپاه از بازگشت اصلاح طلبان به سیاست به هیچ وجه خشنود نبود، چون به تعبیر معاون فرهنگی وقت سپاه که اکنون معاون سازمان اطلاعات سپاه شده، بازگشت اصلاح طلبان یعنی فتنه ای دیگر. تنها او نبود، رهبر هم همان ایام به استاندار قم گفت فتنه گران را نباید به مدیریت اجرایی راه داد. فقط بحث بازگشت به دولت نبود. بازداشت برخی چهره های اصلاح طلب که به ایران بازگشتند و قصد فعالیت داشتند، مخالفت با فعالیت حزب اعتماد ملی و اتحاد ملت، دفاع از ردصلاحیت ها، حملات دامنه دار به خاتمی، احضار چهره های ارشد اصلاح طلب، مخالفت جدی با طرح آشتی ملی خاتمی و … همه نشان دهنده حساسیت سپاه برای بازگشت اصلاح طلبان به فضای سیاسی است. این پروژه ها تحت تاثیر پیروزی اصلاح طلبان در مجلس و شورا و همچنین نقش محوری آنها در پیروزی حسن روحانی به نتیجه نرسیده ولی کماکان سپاه خود را مامور به تکلیف می داند.

16. پروژه های اقتصادی: رابطه اقتصادی دولت و سپاه از شهریور ۹۲ که حسن روحانی به سپاه تعارف کرد چند پروژه بزرگ بردارد، پیچیده شد. ایده روحانی محدودکردن سپاه بود ولی حواس سپاه جمع بود. فروردین ۹۳ فرمانده سپاه گفت دولت از پیشنهادهای اقتصادی سپاه استقبال نمی کند. منظور او روشن بود. سپاه نباید محدود یا اسیر یک پروژه بزرگ شود، آنها می خواستند قدرت و نفوذ شبکه شان را در همه پروژه ها حفظ کنند. با گره خوردن کار، سپاه سمت شهرداری تهران رفت و تیرماه ۹۳ خبر رسید که تفاهم نامه ۲۰هزار میلیارد تومانی با شهرداری بسته است. با وجود اینکه در طول سال های ۹۳ تا ۹۵ سپاه چند قرارداد مهم را با کمک معاون اول رئيس جمهور پیش برد ولی در نهایت خشم آنها از عدم توجه کافی دولت روحانی چنان شد که پس از ماجرای واگذاری ساخت کشتی به کره جنوبی، حسین شریعتمداری در سرمقاله روزنامه کیهان با اشاره به گلایه های فرمانده قرارگاه خاتم الانبیا، رفتار دولت روحانی را مصداق وطن فروشی خواند. نه تنها در بحث داخل کشور که در برخی حوزه های نفوذ منطقه ای مانند عراق هم سپاه مانع دولت و بخش خصوصی است. اسحاق جهانگیری، معاون اول روحانی کوشید با انتصاب سردار رستم قاسمی به عنوان مشاور خود به نوعی تفاهم با سپاه در عراق دست یابد ولی نه تنها کاری پیش نرفت بلکه بعدا مشخص شد رستم قاسمی در کانون مخالفت های سپاه با قراردادهای نفتی قرار دارد و جهانگیری مجبور شد او را برکنار کند. در سال های اخیر با حضور پرویز فتاح، فرمانده پیشین بنیاد تعاون سپاه در کمیته امداد و پیوندهای سپاه با بنیاد کرامت وابسته به آستان قدس رضوی، دایره اثرگذاری سپاه بر اقتصاد ایران از طریق بنیادها و نهادهای شبه خصوصی افزایش یافته است. می توان پیش بینی کرد با توجه به میل سپاه بر تسلط بر نهادهای دیگری مانند ستاد اجرایی امام در آینده شاهد تشکیل یک دولت کامل و مستقل اقتصادی با مرکزیت سپاه باشیم.

17. سیاستگذاری کلان: مبنای سپاه در تحلیل سیاست ها، مراحل پنجگانه تشکیل تمدن نوین اسلامی است که توسط آیت الله خامنه ای طرح شده: انقلاب اسلامی، حکومت اسلامی، دولت اسلامی، جامعه اسلامی و تمدین نوین اسلامی. به عقیده فرمانده سپاه در حال حاضر در مرحله سوم این طرح یعنی تشکیل دولت اسلامی قرار داریم که به کندی پیش می رود. مخالفت های سپاه با برنامه های فرهنگی دولت، ایده های آخرالزمانی که بیشتر توسط نماینده ولی فقیه در سپاه ترویج می شود، مخالفت گسترده و کلان با اسناد بین المللی مانند سند۲۰۳۰، پروتکل «منع مداخله کودکان در منازعات مسلحانه» و … همه و همه تحت تاثیر این الگوی حرکتی پیگیری می شوند، الگوهایی که در کلام و رفتار دولت روحانی بازتاب مهمی ندارند و از همین روست که نماینده ولی فقیه در سپاه می گوید دولت با اصول و مبانی امام و رهبری زاویه و چالش دارد.

18. جنگ نرم: سپاه تحت تاثیر علائق و اشارات آیت الله خامنه ای به نبرد فرهنگی و مقابله فرهنگی با هجوم غرب به ایران، برنامه های گسترده ای در قالب قرارگاه های فرهنگی و یا حمایت از رویدادهای فرهنگی خارج از کنترل دولت مانند جشنواره عمار تدارک دیده است. این رویکرد در حوزه رسانه نیز با پشتیبانی از ده ها خبرگزاری و سایت قدرتمند که همگی مخالف دولت هستند، ادامه دارد. تشکیل اتاق جنگ مجازی، راه اندازی شبکه های اجتماعی مجازی اسلامی، فعالیت های گسترده بسیج زنان، تلاش برای راه اندازی ۲۰۰هزار حلقه صالحین، تشکیل نهادهای موازی مدنی (انجمن سینمایی دفاع مقدس انجمن روزنامه نگاران مسلمان مجمع ناشران انقلاب اسلامی)، ساخت انیمیشن و کلیپ های پرخرج، حمایت از ساخت فیلم های سینمایی و … از جمله برنامه های ویژه ای است که عمدتا خارج از کنترل و بدون مشورت دولت در حال اجرایی شدن هستند. فرمانده سپاه اعتقاد دارد پیشگیری و خنثی کردن تهدیدات نرم وظیفه سپاه است و طبعا او برای اجرای وظایف سپاه نیازی نمی بیند که از دولت اجازه بگیرد.

19. دخالت سپاه در سیاست: به تعبیر سعیدی، نماینده ولی فقیه در سپاه، «سپاه نزدیکترین نهاد در نظام جمهوری اسلامی به مواضع ولی فقیه است» و هدفش تحقق منویات رهبریاست. از همین زاویه علیرغم منع قانونی، سوابق تاریخی فرمان آیت الله خمینی و ژست های آیت الله خامنه ای، نمونه های روشنی چون سخنرانی های سردار مشفق در روزهای پیش از انتخابات ۸۸ و سردار جعفری در روزهای پس از انتخابات ۸۸ نشان می دهد سپاه هیچ تردیدی برای دخالت عملیاتی در سیاست و پیش بردن پروژه های چندلایه ندارد. آنها از سال ۸۸ به بعد با تغییر تاکتیک، دخالت در سیاست از طریق های مهره های درجه دوم و رسانه ها پیگیری می کنند. از همین منظر، رویکرد اصلی سپاه در حمایت از ابراهیم رئيسی در انتخابات ۹۶، متکی به رسانه ها و حمایت غیرمستقیم چندلایه از او بود.

این فهرست می تواند طولانی تر و دقیق تر باشد. در طول سال های گذشته، سپاه گردان های فاتحین را در سراسر کشور راه اندازی کرده، پروژه مدافعان حرم و جنگ سوریه را مستقل پیش برده، طرح تقویت بسیج در شهرها و حتی شهرک های مسکونی را به تصویب مجلس رسانده، دنبال راه انداختن مهدکودک های قرآنی و دخالت هرچه بیشتر در آموزش و پرورش بوده، ایده های حیات طبیه و سبک زندگی اسلامی را با تبلیغات گسترده و پرهزینه علیه بی حجابی و بدحجابی مدیریت کرده، طرح های جمع آوری ماهواره را اجرایی کرده و …، تا نشان دهد حواسش به همه گردنه ها و گریزگاه هاست.

علی مطهری، اسفند ۹۲ در گفتگو با روزنامه اعتماد، درباره سپاه گفت: «قدرت نظامی، سیاسی و اقتصادی با هم پیوند خورده» و سپاه شبیه یک حزب شده است.  این حرف را حسن روحانی آذر۹۳ تکرار کرد و با انتقاد از تجمیع قدرت در سپاه، گفت جمع شدن تفنگ و پول و رسانه در یک نهاد، سبب فساد می شود. او ۲تیرماه ۹۶ جمله خودش را دقیق تر کرد و با اشاره به فرایند پر از فساد اجرای اصل ۴۴ قانون اساسی ایران برای خصوصی سازی گفت: «بخشی از اقتصاد دست یک دولت بی تفنگ بود که آن را به یک دولت با تفنگ تحویل دادیم.» روحانی اکنون به خوبی دریافته است رقیب کیست. مصطفی تاج زاده، سیاستمدار اصلاح طلب اردیبهشت ۹۳ هنگامی که در زندان بود، نام قابل تاملی برای این رقیب تعریف کرد: «ژنرال السیسی های ایران».

یکشنبه, 25 ژوئن 2017