کورش کبیر :
محسن سازگارا فعال سیاسی درمصاحبه ای با سایت تقاطع می گوید:
” درباره‌ی بختیارهم باید بگویم بختیارچهره شاخص جبهه ملی ایران نبود. اصلا کل جبهه ملی درمقطع انقلاب، نیروی شاخص و تاثیرگذاری نبود. شاید اگربختیارنخست‌وزیری شاه را نپذیرفته بود، درهمین حد هم اسم جبهه ملی درفرایند انقلاب مطرح نمی‌شد. اما همین جبهه ملی که به هرحال وجهه دموکراتیک داشت، شما اگر به آثار و منابع آنها در روزهای انقلاب رجوع کنید ، می‌بینید همین دوستان هم پافشاری چندانی بر دموکراسی ندارند.”
جدا ازبرخی اشکالات اساسی درمواضع فوق، نکته ای که درمصاحبه سازگارا برجسته وغریب می نمود انکار تاثیرگذاری نقش جبهه ملی درانقلاب 57 ایران بود که درخوشبینانه ترین وجه خود علت آنرا می توان به عدم حضور ایشان درعرصه مبارزات داخل کشوریا جبهه اصلی انقلاب یامشابه تفاوت دیدگاهی که هم اکنون هم بین فعالین داخل وخارج کشوربه چشم می خورد تفسیروتحلیل کرد اما برای آگاهی نسل جوان باید گفته شود که بسیاری ازرفرنس های فعلی درمورد علل ایجاد وبقاء (بقول آقایان علل محدثه ومبقیه) تحول یا انقلاب 57 کاملا مخدوش است زیرا براثرحاکمیت یا دسترسی یک گروه به نوعی ازقدرت یا برتری منتفع شده ازآن ساخته یا بازسازی شده اند بعنوان مثل ضدیت آیت الله خمینی با احمد کسروی و نهایتا قتل وی توسط فداییان اسلام یا شروع مخالفت آیت الله خمینی با درباربخاطرتقسیم زمین های بزرگ فئودال ها بین کشاورزان و دادن حق رای به زنان که دوسال بعد با رنگ ولعاب “مخالفت با “کاپیتولاسیون یا مصونیت قضایی مستشاران آمریکایی” وارد ادبیات انقلاب گردید یا ” ولایت فقیه ” که بدون هرگونه طرح وپیش زمینه ای ناگهان درقانون اساسی گنجانده شده وکشورابه دوباربه قهقرا ودورانی صدبرابربدترازرژیم سابق کشاند و…
یکی ازاین دروغ های بزرگ شروع جنبش مردمی ایران دردوره دوساله منتهی به پیروزی انقلاب دربهمن 57 بود که بسیاری سعی می کنند آنرا به ماجرای مقاله 17 دی ماه 56 درروزنامه اطلاعات تحت عنوان “اتحاد استعمارسرخ وسیاه ” وتوهین به آیت الله خمینی نسبت داده وبه آن صبغه اسلامی وحمایت ازروحانیت بدهند که یکی ازبزرگترین فریبکاری های تاریخ معاصرماست درحالیکه جنبش مردم ایران وبالاخص روشنفکران مذهبی وملی وحتی کمونیستها همزمان با روی کارآمدن جیمی کارتردر30 دی ماه سال 55 (یکسال قبل ازانتشارمقاله فوق) وسیاست دفاع ازحقوق بشر وی درموردایران شکل گرفت ونیروهای ملی پرچمداراین جنبش بوده واثری ازروحانیت نه تنها نبود بلکه رژیم شاه تحت القائات دولت وسفیرآمریکا درایران مبنی لزوم خطرشوروی وکمونیزم اقدام به عفو زندانیان سیاسی با گرایش مدهبی سنتی وضدکمونیست نظیراعضای هیات جمعیت موتلفه، حزب ملل اسلامی و…کرد که اتفاقا این گروه متحدان اصلی روحانیت غیرانقلابی ودرنهایتا برعلیه روحانیت انقلابی نظیرآیت الله طالقانی ومنتظری واین اواخرهاشمی بودند.
این نکته لازم به توضیح نیست که پس ازکودتای 28 مرداد 32 درحالیکه روحانیت شیعه ودرراس آنها آیت الله بروجردی درقم به مدح وثنای شاه شیعه مشغول وایت الله کاشانی درتهران صله خود ازهمراهی با کودتای آمریکایی-انگلیسی را باعنوان ریاست مجلس شورای ملی دریافت می کردند جبهه مقاومت ملی برسه پایه دکتربختیار، سیدرضازنجانی ومهندس بازرگان تشکیل شده بود تا راه مصدق ومبارزات ملی ایران را درغیاب وی تداوم بخشند والبته محمدنخشب، ایت الله طالقانی، دکترسنجانی و…درردیف رهبران بعدی این جبهه بودند آیت الله طالقانی عضونهضت آزادی نبود وهمواره برپایبندی خود به راه مصدق می بالید وحمایت وی از مجاهدین خلق ایران نه ازباب روحانی بودن بلکه اعتقاد وی به برخورد تند با رژیم ولزوم حمایت ازعملیات چریکی برعلیه رژیم سابق می گشت. البته بازرگان درهمان هنگام نیزبدنبال ارشاد شاه بود وبوی زنهارمی داد که درچارچوب قانون اساسی حرکت کند وخود را نماینده آخرین نسلی می دانست که با زبان قانون سخن می گوید یعنی چیزی درحد همین اصلاح طلبان حکومتی خودمان ومثطفی تاج زاده که هم 5 سال یک نفس درانفرادی حبس می کشد هم روزی یک نامه افشاگرانه می داد بیرون ودرراهپیمایی 22 بهمن وطرح آشتی ملی درصف اول قرارداشت !
اما درسال 55 با شروع سیاست حقوق بشری کارترجبهه ملی ایران که قویترین نیروی سیاسی داخل وخارج ازکشوربود مبارزات خود را تعمیق بخشید بطوریکه تعدادی ازسران آن ونیزفعالین حقوق بشر ونویسندگان مستقلی درعرصه سیاست ایران بعنوان اپوزیسیون فعال مایشاء بودند تنها علی اصغرحاج سیدجوادی روزنامه نگاربرجسته ایران دونامه معروف به سران حکومتی درآن ایام نوشت که بالاخص نامه 200 صفحه ای وی به هویدای نخست وزیردرسال 55 که ساختارکل حکومت را به چالش می کشید هنوزرقیبی برای خود نیافته است یا اخوی ایشان احمدصدرحاج سیدجوادی که یکه تازمیدان همکاری با نهادهای بین المللی حقوق بشری وماجرای شکنجه درزندانهای شاه بود
تازه بعد ازنامه علی اصغرحاج سیدجوادی بود که دکترسنجابی، شاپوربختیار، داریوش فروهر (بعنوان شورای مرکزی اتحاد احزاب ملی) وبازرگان (بعنوان نماینده جریان مذهبی) درصدد نامه نویسی به شاه برآمدند واتفاقا تنها کسی که با محافظه کاری محض از امضای نامه فوق استنکاف کرد مهندس بازرگان دبیرکل نهضت آزادی بود !
آقای سازگارا، جیمی کارتردر30 دی ماه 1355 ریاست دولت آمریکا را برعهده گرفت وهمه این تحرکات که نام بردیم درهمان ایام شکل می گرفت وتنها واقعه مرتبط با جریان مذهبی درگذشت دکترشریعتی درآخرخرداد 56 وبرخی مراسم های رسمی وغیررسمی برای بزرگداشت وی بود که البته نمی توان خوشحالی همزمان دربار و روحانیت را ازآن پنهان کرد.
اما خوب است بدانید در آنهنگام بنده یک دانش آموز در حال گذراندن دیپلم خود در تهران و البته با سکونت در خانه ای دانشجویی بودیم که همگی عضو یا سمپات گروههای چریکی و مبارز مخفی یا نیمه مخفی – نیمه علنی بودند وبراین امرشهادت می دهم که حتی دانشجویان مذهبی ولاییک با افتخارتحرکات سیاسی جبهه ملی را رصد و درتجمعات و مبارزات سازماندهی شده توسط آنها شرکت می کردند. عیدقربان 56 را بخاطرمی آورم که یکی ازمهمترین وقایع آن دوران سخنرانی داریوش فروهر و شاهپوربختیاردریک باغ بزرگ واقع در کارونسرا سنگی جاده قدیم کرج بود که حدود 300-200 گاردی با لباس شخصی و چوبهای یکدست تونل انسانی 150-100 متری درست کرده وباانداختن گازاشک آورازپنجره جوانان سیاسی و مبارز را عمدتا دانشجو بودند دراین تونل با قهقهه می نواختند آنها حتی به ماشین وموتورهای بچه ها هم رحم نکرده بودند ودوست من آنقدرکتک خورده بود وخود و موتورش آنقدر داغان شده بودند که وقتی به خانه رسید درحال مرگ بود جالب اینکه درهمان موقع هم رژیم ادعا می کرد آن گاردیها وعوامل ساواک ارتباطی به دولت نداشته ولباس شخصی ها کارگران مستقردرکارخانه های همان منطقه بودندکه ازبابت علاقه به انقلاب شاه وملت بطورخودجوش اقدام به سرکوب ضدانقلابیون کرده بودند! بعدا شنیدم علاوه برشاهپوربختیار و داریوش فروهر دیگررهبران جبهه ملی ازقبیل مهندس حسیبی، نورعلی تابنده، فرزین مخبر، رضاهاشمی، برادران قاسمی وچندتن دیگرازاعضای مرکزیت جبهه ملی نیزعلاوه بردیگران بشدت زخمی شده بودند
درسال 78 خود دربند یک زندان اوین بازهم شاهد دستگیری سه تن ازرهبران پا به سن گذاشته جبهه ملی وعمدتا طرفداران حزب ملت یعنی خسروسیف، بهرام نمازی وفرزین مخبربودم که فکر کنم درمقاله کامل و4 صفحه ای خود بنام ” مردان اوین ” درماهنامه وزین وتحلیلی پیام امروز شماره 44 منتشره دراسفند 79 به وضعیت حاد آنها اشاره کرده ام.
البته این تضییقات درابتدای سال 57 باتوجه به نقش آفرینی ملی گراها درمبارزات سیاسی ابعاد بیشتری بخود گرفت وتا مرحله انفجار بمب درمقابل منازل برخی ازسران جبهه ملی نظیرسنجانی، فروهر، متین دفتری وتعدادی دیگر هم پیش رفت وپس ازآن نیز در تیرماه جبهه ملی بار دیگرتجدید سازمان کرده وهمه پیش کسوتان و مبارزان دوره ملی شدن نفت را (بجز الهیارصالح) گردهم آورد مهمترین آنها دکترصدیقی بود
این نکته هم لازم به یادآوری است که در مجلس شورای ملی رژیم سابق هم کسانی که قبلا عضو جبهه فراگیر ملی بودند وبعدا به دستگاه و حتی ناچارا به حزب رستاخیر پیوسته بودند نظیر محسن پزشکپور، احمد بنی احمد و… از حزب پان ایرانیست هم با مردم همراهی و نطق های آتشین و انتقادی نسبت به رژیم ایراد می کردند که از رادیو بطور مستقیم پخش ومورد استقبال مردم معترض به رژیم واقع می شد (توجه کنید این نمایندگان همانهایی بودند که بعضا در ماجرای کاپیتولاسیون در سال 43 و بعضا در ماجرای معامله بحرین وسه جزیره توسط شاه و اعراب نیز مقابل دستگاه و تصمیم شاه در سالهای 50-49 بودند)
توجه کنید همه این وقایع مربوط به قبل ازفوت مصطفی خمینی یا مقاله مربوط به ” اتحاد استعمارسیاه وسرخ” معروف بود که البته آنهم الان با گذشت 40 سال ازآن با توجه به اتحاداستراتژیک بین ایران وبلوک کمونیستی ازروسیه گرفته تا چین وکره شمالی وکوبا، بیلوروس و… نشان می دهد پر بیراه نبوده وتابع نعل بالنعل پیش رفته است. ماجرای فوت مصطفی خمینی و برگزاری مراسم ختم هم باتوجه به ناشناختگی خمینی تنها دریکی دوشهرقم وتبریز ودرمسجد ارک تهران ازسوی مقلدان وی بوده ومبارزات مذهبی هم تا 16 شهریور57 تنها توسط عناصری خاص نظیرهادی غفاری درشرق تهران، حجت الاسلام مروارید درغرب تهران، حسینیه ارشاد و کانون توحید درحد سخنرانی های معمولی که بیشتربرای گردهم آوردن نیروهای مذهبی روشنفکر ومسجدجلیلی درمرکز یا شمال آنموقع واقع درخیابان ایرانشهربه امامت مهدوی کنی بود. البته یادم نمی آورد که درمراسم روزعاشورا شعارهایی ازسوی برخی هیات مذهبی داده می شد که به نوعی شعاربرعلیه رژیم تلقی می شد نظیر” کاخت کنم زیرو زیر یابن مرجانه ” که ظاهرا خطاب به یزید بن معاویه بود که وی را حرام زاده وبنام کسی که مادرش مرجانه معلوم ولی پدرش نامعلوم است صدامی کردند ولی ظاهرا هدف محمدرضا شاه بود که شمال این شعاروفحش حرامزادگی نهفته درآن می شد. درایران امروزهم برخی هیات مذهبی دربرخی شهرها ازاین استعاره ها برعلیه رژیم استفاده می کنند ولی چون مستقیما رهبری ونظام را هدف قرارنمی دهند والبته برخوردبا آنها نیزتقریبا غیرممکن است نظیربرخی هیات مذهبی شهرستان یزد یا استعاره هایی که درفیلم شهرزاد ازطریق همسان سازی حوادث پس ازکودتای 28 مرداد 32 با وضعیت فعلی بطورتلویحی صورت می گیرد.
علی ایحال حضورموثرنیروهای مذهبی که منجربه گرفتن ابتکارعمل ازنیروهای ملی وسپس هدایت آن به سوی روحانیت ساکت گردید عملا ازنمازعیدفطردرقیطریه در16 شهریور57 وسرازیرشدن جمعیت به سمت پایین با امامت آیت الله دکترمفتح آغازشد وجالب است که بدانید مجوزاین تجمع را دولت آشتی ملی شریف امامی با اخذ تضمین ازنیروهای ملی نظیردکترسنجابی، داریوش فروهر ومهندس بازرگان بعنوان نیروهای میانه رو گرفته بود وهیچکس تصورنمی کرد که این نقطه سرآغازجلوافتادن روحانیون فرصت طلب درصف جلوی تظاهرات ضدرژیم باشد وبعد هم که ماجراهای سلسله وار پس ازآن یعنی جمعه خونین 17 شهریور و چهله های معروف دردیگرشهرها یکی پس ازدیگری به رخ پیوست که عملا با توجه به عدم شدت سرکوب روحانیت محافظه کار وشرکای خاموش رژیم را به صف اول صحنه مخالفت با رژیم پرتاب کرد.قابل توجه است که حتی 50% مردم درحال انقلاب ایران حادثه آتش سوزی سینما رکس که در 28 مرداد 57 رخ داد را درهمان زمان به نیروهای مذهبی نسبت می دادند تا رژیم شاه علیرغم اینکه نیروهای مذهبی با شدت وحدت برای پاک کردن دامان خود ساواک را عامل آن معرفی می کردند وبرای آن جامه درانی می کردند همانطوریکه درحادثه میدان ژاله نیزکه جمعا 82 نفرکشته شدند (شامل تیرخوردگان وزیردست وپاماندگان) شایع می کردند چهارهزارنفرکشته شده اندواعدام تنها یک سربازوظیفه ویک سرهنگ غیرموظف ازگردانی دیگر دربعد ازانقلاب به عنوان متهمان حادثه 16 شهریور57 خود موید همه چیزاست!
اززمان خروج آیت الله خمینی در12 مهرماه 57 ازعراق که ابتداء قراربود به کویت وبعد هم به یکی ازکشورهای لبنان یا سوریه برود اما به یمن طراحی بنی صدر ویزدی وقطب زاده که چپ ها به آنها مثلث ” بیق ” می گفتند سرازپاریس درآوردند دربدنه انقلاب شاقول انقلاب کاملا به سمت نیروهای مذهبی چرخید زیرا غرب آنهم مرکز اروپا برخلاف عراق، کویت، سوریه یا لبنان کانون خبرسازی وانتشارخبربود بالاخص اینکه بی بی سی نیزتمام امکانات خودرا دراختیارآیت الله خمینی گذاشته بود وحفاظت فیزیکی وی نیزتوسط دولت فرانسه تامین می شد.
ازنظربنده استقرارآیت الله خمینی دراروپا وحمایت های فوق یک بالانس وآرایش جدید را درمیان رژیم شاه و اپوزیسیون ایجاد نمود که تاکنون متفکران سیاسی وتاریخ نویس ها کمتربه آن پرداخته اند بدینصورت که شاه ایران علیرغم اینکه حمایت تشریفاتی کارتر را درمسافرت سال قبل وی به تهران (10 دی ماه 56) برای جبران ناراحتی شاه ازفشارهای دولت آمریکا وبعد هم سفرنخست وزیرچین را درشهریور57 پشت سرخود داشت ولی از پاییز57 متوجه حمایت غرب ازآیت الله خمینی گردید بهمین دلیل بتدریج رشته های امید وی ازخارج قطع می گردید درحالیکه درنقطه مقابل دقیقا آیت الله خمینی با سرعت خود را به غرب وآمریکا نزدیک می کرد درهمین ایام بود که شاه تصمیم گرفت بجای اتکاء به حامیان خارجی به سمت مردم کشورخویش ونوعی آشتی ملی روی بیاورد درواقع شاه دردرجه اول با انتخاب دولت شریف امامی بعد از دولت نظامی ازهاری سعی در ایزوله کردن جریان مذهبی تندرو داشت ودرفازبعدی تصمیم به استفاده ازنیروهای ملی گرفت چه تصورمی کرد نیروهای ملی تاثیرگذاری بیشتری برای کنترل اوضاع خواهند داشت آزادی تعدادی اززندانیان سیاسی ورهبران مذهبی یعنی آیت الله طالقانی وایت الله منتظری که بنده افتخارشرکت ومشایعت آقای طالقانی را ازاوین تا منزل ایشان داشتم درهمان مقطع زمانی یعنی 8 آبانماه 57 اتفاق افتاد درست یکهفته قبل ازاینکه شاه اعلام کند “صدای انقلاب مردم ایران را شنیده است”
شاه ایران درآن ایام درحالیکه با تمام توان بدنبال یافتن یک نخست وزیروتحویل دولت به یک رهبربا گرایش ملی بود همزمان آیت الله خمینی درپاریس با استفاده ازصادق قطب زاده بروی ژیسکاردستن رییس جمهورفرانسه کارمی کرد تا نظرغرب را نسبت به شاه تغییرداده جایگاه خود را نزد غرب تثبیت کند محمدرضاشاه ابتدا به سراغ دوسه تن ازملیون نظیردکترصدیقی، بنی احمد، الهیار صالح وحتی مظفربقایی رفت ولی آنها بدلیل ضعیف حس کردن خود برای مهار امواج برخاسته انقلاب هم می خواستند شاه را درکشوربرای حمایت ازخودنگه دارند وهم اختیارات وی را ازوی بگیرند که موردموافقت شاه واقع نمی شد وبهمین دلیل شاه به سراغ دکترشاهپوربختیاررفت کسی که جسارت را ازاجداد خود به ارث برده بود وی با کش وقوس های فراوان ازجمله گذاشتن 7 شرط با شاه موافقت کرد که دولت را به بهای اخراج ازجبهه ملی که خود یکی ازبنیانگذاران آن بود تحویل بگیرد درحالیکه هنوززخم کتکهای مزدوران شاه را درسال قبل درکاروانسراسنگی فراموش نکرده بود این 7 شرط عبارت بودند ازخروج شاه ازکشور، سلطنت ونه حکومت پس ازبازگشت به کشور، انتخاب وزراء برعهده نخست وزیربدون دخالت شاه، انحلال سازمان اطلاعات وامنیت کشور، آزادی کامل زندانیان سیاسی، تبعید 14 تن ازفرماندهان وسران تندرو رژیم ودرراس آنها غلامعلی اویسی وخسروداد، انحلال کمیسیون شاهنشاهی، انتقال بنیاد پهلوی به دولت (شباهت عجیب این شرایط با وضعیت کنونی درنظام اسلامی!)
این مقطع یعنی روزهای اواسط دی ماه 57 یکی از نقاط عطف درتاریخ معاصر ایران است زیرا دول غربی وآمریکا دراین مقطع با هردوطرف درحال معامله بودند هم بختیاربرخلاف نظرجبهه ملی اعتقاد داشت که شاه باید برود وهم آیت الله خمینی ودرعین حال هم هردو مخالف هم بودند وبختیاردرپاسخ به درخواست استعفای خود ازسوی خمینی سخنرانی معروف ” من مرغ طوفانم نیندیشم ز طوفان، موجم نه آن موجی که ازدریا گریزد” وگفته بود اعتبارمبارزات 30 ساله خود را دراین راه برای نجات ایران می گذارد.
درهمین ایام است که اتفاقات شتاب عجیبی به خود می گیرد ازیکطرف ویلیام سولیوان سفیرآمریکا و رابرت آیمس (مامورکارکشته سازمان سیا که بعدا بطورتصادفی درهنگام حضوردرپایگاه تفنگداران دریایی آمریکا دربیروت درسال 1983 کشته شد) با آیت الله بهشتی درتماس بودند وازسوی دیگرنیزقطب زاده با ژیسکاردستن رییس جمهورفرانسه برای کسب موافقت همه اعضای غربی شورای امنیت (آمریکا، انگلیس، فرانسه) باضافه آلمان با خروج شاه وجایگزینی آیت الله خمینی درکنفرانس گوادلوپ درتماس بود کنفرانسی که درسه روزاز17-14 دی ماه درجریان بود درسمت مقابل نیزهمزمان مذاکرات بین بختیاروشاه با شرایطی مشابهی یعنی خروج شاه درجریان بود وتنها اختلاف این بود که بختیارمخالف آمدن خمینی به کشورباهدف تشکیل دولت بود ولی ازعزیمت وی به شرطی که به قم برود ودرکاردولت دخالت نکند موافق بود آیت الله خمینی درگوادولوپ دوشرط مهم را ضامن خود برای تحویل نظام سیاسی کرده بود یکی ادامه جریان نفت وجلوگیری ازهرگونه اخلال که دوباره کابوس سالهای 54-53 را برای غرب رقم بزند ودیگرعدم انحلال ارتش دوشرطی که تاکنون وطی 40 سال ازپیروزی انقلاب دست نخورده باقی مانده است اما بختیارملی گرا تنها شرط عدم انحلال ارتش را پذیرفته بود ودرخصوص ایجاد ثبات درصادرات نفت هیچ مذاکره ای با طرف غربی نداشته است نهایتا بختیاردر15 دی ماه نخست وزیری را با 7 شرط فوق الذکرپذیرفته وکابینه خود را در20 دی ماه معرفی کرد روزی که شاه منتظرآن بود تا با هواپیما خاک ایران را ترک نماید نگاهی به آرای نمایندگان آخرین دوره مجلس شورای ملی دراین زمان به دولت بختیارووزرای معرفی شده ازسوی وی چشمان ما را بروی خیلی ازحقایق بازمی کند یعنی 149 رای موافق و 56 رای مخالف وممتنع ووزرایی که هرکدام شخصیتی برای خود بودند ازخود بختیارکه همزمان با پست نخست وزیر وزارت کشوررا نیزسرپرستی می کرد تا کسانی نظیراحمدمیرفندرسکی وزیرامورخارجه اش که بدلیل حمایت ازاعراب درجنگ 20 روزه معروف به یوم کیپوردرسال 73 با اسراییل ودادن مجوزبه هواپیماهای روسی برای عبورازفضای ایران مغضوب شاه شده بود ازدکترمحمدامین ریاحی وزیردانشمند آموزش وپرورش ودوره های عالی تا ارتشبدشفقت وزیردفاع ووزیردادگستری وی یحیی صادق وزیری که درسال 84 یعنی باگذشت 27 سال ازانقلاب برخی ازمقامات نظام اسلامی درکاخ نیاوران برای وی جشن بزرگداشت گرفتند.
نکته قابل توجه دیگرسیاست شاه برای نگهداری رهبران انقلابیون واقعی نظیرسازمان مجاهدین خلق تا آخرین روز یعنی 30 دی ماه 57 درزندان بود که نظیراقامت روحانیون انقلابی درزندان باعث گردید نیروهایی دراطراف رهبری وحاکمیت (شورای انقلاب ودولت وسایرارکان نظام) قراربگیرند که باصطلاح امروزی اهل تعامل یا میانه روباشند و یا اگرمبارزمی باشند به نوعی ازباور مبنی برپرهیزازتغییرسریع وبالاخص عدم تهدید جدید برای منافع آمریکا که درآنموقع درحفظ ارتش وادامه جریان صدورنفت خلاصه می شد رسیده باشند
دولت بختیاربه صرف گرفتن اختیارات ازدست شاه وعدم وقع به آیت الله خمینی بیش از37 روز دوام نیاورد ونهایتا در15 بهمن ماه 57 جایگاه خود را به دولت بازرگانی داد که با آمدن آیت الله به ایران درسه روزقبل وبدستورشورای انقلابی که آن نیزتنها سه هفته قبل ازآن یعنی در23 دی ماه تشکیل شده بود وملقمه ای ازروحانیون موردعنایت درباردرراس(مطهری، بهشتی، باهنر)، روحانیون زندانی شده درجریان دودهه اخیر(طالقانی، منتظری، هاشمی) وملی ها ومذهبی تشکیل شده بود شورای انقلابی که درابتداء امرنه نامی ازخامنه ای را درمیان خود داشت ونه میزحسین موسوی را!
جالب است که بدانیم درهمان زمان با کسب موافقت آیت الله پیش نویس قانون اساسی هم توسط عناصری که بیشترصبغه ملی داشتند یعنی احمدصدرحاج سیدجوادی، عبدالکریم لاهیجی، فتح الله بنی صدر وناصرمیناچی درحال تدوین بود که البته درمرحله بعد دکترحسن حبیبی را مسئول ویرایش آن کردند تا نقطه نظرات آقایان را درآن گنجانده یا پررنگ نماید.
نگاهی به ترکیب هیات وزیران دولت موقت بازرگان نیزخط بطلان دیگری برسخنان محسن سازگاراست که می گوید جبهه ملی محلی ازاعراب درانقلاب وپیروزی آن نداشته واگرماجرای نخست وزیری بختیارپیش نمی آمد نام جبهه ملی درهمین حد هم مطرح نمی گردید جهت آگاهی ایشان وسایرافرادی که درکوران مبارزات مردم ایران نبوده یا بدلیل صغرسن اطلاعی ازروزهای آتش وخون ندارند اسامی این وزرای وابسته به جبهه ملی رادرکابینه بازرگان که آنروزها نقش یک نیروی متعهد را درمقابل متخصصین کابینه بازی می کرد را نگاه کنید تا عمق فاجعه را درنگاه یکطرفه به انقلاب دریابید کریم سنجابی( وزیرامورخارجه)، علی اردلان (وزیر اموراقتصادی ودارایی)، حسین شاه حسینی(معاون نخست وزیر)، حاج سیدجوادی(وزیرکشور)، معین فر(وزیرنفت)، امیرانتظام (وزیرمشاوروسخنگوی دولت)، احمدزاده (وزیرراه وترابری)، مرتضی کتیرایی(وزیرمسکن)، کاظم سامی (وزیربهداری)، ایزدی(وزیرکشاورزی)، شریعتمداری (وزیراموزش عالی)، اسلامی(وزیرپست وتلگراف وتلفن)، رضاصدر(وزیربازرگانی)، شکوهی(وزیرآموزش وپرورش)، طاهری( وزیرراه وترابری)، اسدالله مبشری(وزیردادگستری)، داریوش فروهر (وزیرکارو اموراجتماعی)، پرویزورجاوند (وزیراطلاعات وجهانگردی)،سمیعی (محیط زیست)، تیمساردریاداراحمدمدنی(وزیردفاع وفرمانده نیروی دریایی)
ملاحظه می کنید که هم شاکله اصلی دولت بازرگان که با اشغال سفارت آمریکا وحمایت آیت الله خمینی ازآن بدلیل بی اعتباری در انظارجهانی ونمایش هرج ومرج ودودستگی درحاکمیت جدید آنهم با استعفای بازرگان به شکست کشیده شد دراختیارنیروهای ملی بوده است وتنها دراواخردولت بازرگان بدلیل برخی نقل وانتقالات برخی ازاعضای نهضت آزادی یا جبهه ملی دوم نظیرابراهیم یزدی(بجای دکترسنجابی)، مصطفی چمران (بجای ریاحی پس ازمدنی)،صادق طباطبایی(بجای امیرانتظام) یا بنی صدر(بجای اردلان) توانستند چندصباحی به کابینه درحال سقوط راه یابند وبعد ازآن هم که عملا نهضت آزادی نیروی نداشت تا دربخش های مختلف حکومت بکارد وبهمین دلیل هم کارمرحوم مهندس بازرگان ونهضت آزادی که اتفاقا بنده بهمراه سردارحسین علایی درزیرتابوت وی رفتیم تنها درانتقاد ازدولت های بعدی و هیات حاکمه وبالاخص با تمرکزبرمساله جنگ درنوشته هایش خلاصه می شد و یکی ازاعضای فامیل ما که عضونهضت آزادی وازشاگردان اصلی آن مرحوم وفارغ التحصیل فیزیک اتمی ازدانشگاه آریامهر(شریف فعلی) می باشد می گفت وقتی به بازرگان گفتم ما که جوان بودیم ونقش خود درآینه شما که پیربودی چگونه ولایت فقیه وخلاف وعده های روحانیت را درخشت خام ندیدی که ایشان گفت ” من هرگزتصورنمی کردم یک مرجع تقلید 80 ساله به این راحتی به میلیونها آدم دروغ بگوید “
بله جناب آقای سازگارا درسایه خفقان وسرکوب هرکسی هرچیزی دلش می خواهد می گوید اما تاریخ کارخودرا می کند وحقایق را حتی ازدل سنگ وکوهها وبناهای هزارساله بیرون می کشد چهل و پنجاه سال که درمقابل تاریخ آنهم درعصرتکنولوژی اطلاعاتی که با فشاردکمه ای میلیاردها بیت وبایت داده واطلاعات بیرون می ریزد که ثانیه ای ودقیقه ای بیش نیست.
بله نهایتا نیزهم تا زمان مخالفت جبهه ملی با لایحه قصاص در25 خرداد 60 ومتهم شدن به ارتداد ازاسلام ازسوی آیت الله خمینی این جریان باشدت وقوت درجامعه حضورداشته ولی شدت تهدید وسرکوب هرگروهی هرچند محبوب به گوشه دنیای سیاست پرت می کند البته پس ازسرکوب وبه حاشیه راندن جریان ملیون توسط حاکمیت درفاصله سالهای 60-58 مجاهدین خلق نیزکه تنها درسال 60 به گفته هاشمی 500 هزارمیلیشیا داشتند نیزنظیر نیروهای ملی بدلیل هزینه بالای مبارزه و تبلیغات سازمان یافته به ظاهر منزوی و نقشی در تداوم انقلاب (در واقع نظام مستقرواپسگرا) نداشتند همان سرنوشتی که بعدا بطورکامل نصیب نهضت آزادی، حزب توده و…گردید.
