جواد مفرد :

نام کلدانیان سفید خبر گزنفون در سمت اورارتو و اورکسدیم تورات (سرزمین جنگ، موطن اولیهٔ آبرام/تارگیتای سکاها) مربوط به اورارتوییها و خدای جنگ آنان خالدی به نظر می رسد:

Ur: city

kaṣādum

[Army → War]

revolt, attack,

OA : (D) :  to seize hold , to take by force , to take possession (goods or persons) , to capture / confiscate / take prisoner (?) / to carry away as a prisoner (?).

ترادف خالدی (خدای جنگ) با کسدیم می رساند که منظور از کلدانیان در این باب کلدانیان سفید سمت اورارتو بوده است:

कलह m. kalaha fight

देव m. deva god

به نظر می رسد نام اوستایی دیو ارزوره (یعنی خدای جنگ بیگانه) که همچنین نام کوهی به مرز روم به شمار آمده به معنی خدای جنگ، نام کوه آرارات بوده باشد که لابد مکان خالدی خدای جنگ و خدای پادشاهی, خدای بزرگ اورارتویی ها به شمار می رفته است:

अरर m. arara war

थ Tha . a mountain.

خود نام اوستایی اورارتو و ارمنستان (سرزمین شیر) یعنی اَرزَهی را میشود به معنی سرزمین خدای [شیر سوار] جنگ گرفت.

نام ایزد جنگ خالدی را در اصل غیر اورارتویی دانسته اند. می توان آن را نام دیگر تور (ایزد غرندهٔ و کشندهٔ جنگ سکاها، پاپای) گرفت.

ایزد خالدی، خدای جنگ و فرمانروای آسمانی در پادشاهی اورارتو (حدود ۳۳۰۰ سال پیش):

خالدی (Ḫaldi / Khaldi) یکی از سه ایزد بزرگ پادشاهی اورارتو (Urartu) یا وان باستان بود. این پادشاهی در سده‌های ۱۳۰۰–۶۰۰ ق.م. در پیرامون دریاچه وان (ارمنستان امروزی) تا دریاچه ارومیه پارس (ایران کنونی) گسترده بود. خالدی، به همراه تیشیبا (Teisheba)، خدای طوفان، و شیوینی (Shivini)، خدای خورشید، از ارکان اصلی دین اورارتویی به شمار می‌رفت.

پادشاهان اورارتو در دعاها و نیایش‌های خود، برای پیروزی در جنگ، به ویژه به درگاه خالدی توجه می‌کردند. او در نگاره‌ها، گاه به صورت مردی ریش‌دار، ایستاده بر شیر، با بال یا بدون بال، دیده می‌شود. در دست چپ وی معمولاً پیاله‌ئی آیینی (کاسه قربانی) و در دست راست نیزه یا میوه کاج (نماد باروری و زندگی) نقش شده است.

معبد اصلی او در آردینی (Ardini) یا موصاصیر (Musasir) قرار داشت که موقعیت آن در حدود راوندیز عراق امروزی برآورد می‌شود. معابد خالدی غالباً به زرادخانه‌هایی تشبیه شده‌اند، زیرا درون آن‌ها شمشیر، نیزه، کمان، سپر و دیگر جنگ‌افزارهای آویخته به دیوار به چشم می‌خورده است. به همین سبب برخی پژوهشگران، از جمله پل زیمانسکی (Paul Zimansky)، این نیایشگاه‌ها را «خانه‌های سلاح» می‌خوانند.

زیمانسکی همچنین بر این باور است که خالدی در اصل ایزدی وارداتی (احتمالاً از سنت‌های اکدی) بوده و تا دوره فرمانروایی ایشپوئینی (Ishpuini) به عنوان خدای ملی اورارتو پذیرفته نشده بود.

از معبد خالدی در موصاصیر در کتیبهٔ مشهور «کله‌شین» (Keleshin Stele) به زبان اورارتویی-آشوری که در کردستان عراق کشف شده نیز یاد گردیده است.