دکتر عطا انصاری :

نکته مهم: اکوفن بیماری نیست، بلکه یک علامت است.

اکوفن چیست؟ اکوفن یا وزوز گوش، احساس شنیدن صداهایی مثل سوت، وزوز، کلیک، یا صدای موتور است، در حالی که هیچ منبع خارجی وجود ندارد. این صدا ممکن است در یک گوش، هر دو گوش یا حتی در جمجمه احساس شود. گاهی این صداها مقطعی و گاه دائمی هستند.

انواع اکوفن اکوفن به دو نوع تقسیم می‌شود:

اکوفن ابژکتیو: پزشک یا متخصص شنوایی هم می‌تواند آن را بشنود. اغلب به علت اختلالات رگ‌های خونی یا حرکات غیرطبیعی عضلات گوش میانی ایجاد می‌شود. این نوع نادر اما قابل درمان است.

اکوفن سابژکتیو: تنها توسط خود فرد شنیده می‌شود و بسیار شایع‌تر است. حدود ۹۵ درصد افراد مبتلا از این نوع رنج می‌برند و علت فیزیولوژیکی آن ناشناخته است.

چه کسانی بیشتر در خطرند؟ افراد مسن به علت کاهش شنوایی ناشی از پیری، بیشتر دچار اکوفن می‌شوند. همچنین افرادی که در معرض صدای زیاد قرار دارند، مانند کارگران کارخانه، رانندگان کامیون، سربازان، موسیقی‌دان‌ها و کسانی که در کلوب‌ها و کنسرت‌ها شرکت می‌کنند، در معرض خطر بالاتری هستند.

علل ایجاد اکوفن اکوفن ممکن است بر اثر علل مختلفی ایجاد شود، از جمله:

• کاهش شنوایی ناشی از پیری یا صداهای بلند

• مصرف طولانی‌مدت برخی داروها مثل آسپرین، آنتی‌بیوتیک‌ها یا داروهای شیمی‌درمانی

• صدمات فیزیکی به سر یا گردن

• بسته شدن کانال گوش توسط موم یا اجسام خارجی

• بیماری‌های گوش مثل منیر یا اتیت

• اختلال در مفصل فک یا از دست دادن دندان‌ها

• اختلالات عروقی یا عصبی

علائم و تجربه‌ها اکوفن می‌تواند اشکال مختلفی داشته باشد:

• صدای سوت ممتد یا تیز

• صدای کلیک تکراری

• صدای موتور آرام یا ضربه‌ای مثل ناقوس

• صدای جمعیت یا محیط شلوغ

بسیاری از مبتلایان از اختلال در خواب، تمرکز، و حتی افسردگی رنج می‌برند. شب‌ها این صداها بیشتر آزاردهنده‌اند، زیرا سکوت شب اجازه می‌دهد صداها واضح‌تر شنیده شوند.

ریسک فاکتورها و تشدید علائم قرار گرفتن طولانی‌مدت در معرض صداهای بلند می‌تواند سلول‌های حساس شنوایی را تخریب کند. همچنین مصرف برخی نوشیدنی‌ها و مواد مانند الکل، کافئین، سیگار، قلیان، و نوشابه‌های کینین‌دار نیز در بعضی افراد شدت اکوفن را افزایش می‌دهد.

استرس و اضطراب نیز نقشی مهم دارند؛ نه تنها ممکن است اکوفن را تشدید کنند، بلکه تحمل فرد را نیز پایین می‌آورند.

چگونه پیشگیری کنیم؟

• اجتناب از صداهای بلند و استفاده از محافظ گوش در محیط‌های پر سر و صدا

• بررسی داروهایی که مصرف می‌کنید، به‌ویژه اگر طولانی‌مدت مصرف می‌شوند

• دوری از غذاها و نوشیدنی‌هایی که ممکن است علائم را تشدید کنند

• کنترل استرس با مدیتیشن، یوگا و ورزش سبک

آیا درمانی وجود دارد؟ درمان قطعی برای اکوفن وجود ندارد، ولی می‌توان آن را کنترل کرد:

• درمان بیماری‌های زمینه‌ای مثل عفونت‌ها یا اختلالات گوش

• تمیز کردن کانال گوش توسط پزشک متخصص

• تغییر داروهای عامل اکوفن با نظر پزشک

• مصرف داروهای آرام‌بخش یا ضدافسردگی در صورت وجود اضطراب

• استفاده از دستگاه‌های تولید صدای سفید برای خنثی‌کردن صدای اکوفن

• درمان‌های جایگزین مانند TRT (بازآموزی شنوایی)، طب سوزنی، یا بیوفیدبک

درمان‌های مکمل

• هیپنوتراپی: باعث کاهش استرس و افزایش تحمل نسبت به صدا می‌شود

• طب سنتی چین: برخی داروهای گیاهی مؤثر شناخته شده‌اند

• مکمل‌های غذایی: مکمل‌هایی مثل نیاسین یا روی ممکن است برای بعضی مفید باشد، ولی تأثیر قطعی آن‌ها مشخص نیست

• گیاه جینکو: ممکن است به بهبود گردش خون و کاهش اکوفن‌های با منشأ عروقی کمک کند

سخن پایانی اکوفن تجربه‌ای پیچیده و آزاردهنده است، ولی با شناخت بهتر، می‌توان راه‌هایی برای مدیریت و کاهش آن پیدا کرد. مهم‌ترین نکته این است که اگر دچار علائم اکوفن شدید، با پزشک مشورت کنید و درمان را جدی بگیرید.

منبع: نشریه پیوند نورنتو