احمد حیدریان :
«بازی دوسر باخت»؛ چرا اپوزیسیون در مراسم علیکردی به جبهه خودی شلیک کرد؟
تحلیل رخدادهای پیرامون مراسم هفتم درگذشت جاوید نام خسرو علیکردی، وکیل پایه یک دادگستری مشهد، از منظری واقعگرایانه نشاندهنده یک پیروزی تاکتیکی برای ساختار سیاسی مستقر و شکستی استراتژیک برای جریانهای مخالف حاکمیت مستقر است. این مراسم که میتوانست به نقطهای برای وفاق و اعتراض علیه روایتهای رسمی حکومت تبدیل شود، عملاً به صحنه نمایش شکافهای عمیق درونی اپوزیسیون بدل گشت.
۱. فروپاشی روایت «قتل حکومتی»
یکی از بزرگترین چالشهای حکومت در مواجهه با مرگ چهرههای مخالف، هزینههای سیاسی ناشی از پدیده «قتل های مشکوک» است. با این حال، درگیریهای شدید فیزیکی و لفظی میان طیف پادشاهی خواه علیه نرگس محمدی و همراهانش در حاشیه مراسم، تمرکز افکار عمومی را از علت مرگ علیکردی به سمت «تشتت سیاسی» مخالفان سوق داد. وقتی بدنه اصلی درگیری بر سر نمادها و شعارهای جناحی باشد، مستندات مربوط به فرضیه قتل در حاشیه قرار گرفته و عملاً از دستور کار جدی رسانهای خارج میشود.
۲. مهار جنبش چپ توسط بدنه رادیکال راست
نکته کلیدی که تحلیلگران بر آن پای میفشارند، نقش کنش سیاسی پادشاهیخواهان در خنثیسازی پتانسیل اعتراضات بود. جمهوری اسلامی همواره از شکلگیری هستههای مقاومت چپگرا و سازمانیافته هراس دارد. در مراسم علیکردی فقید، جهتدهی شعارها توسط هواداران رضا پهلوی به سمت تخریب چهرههایی چون نرگس محمدی، باعث شد جریانات چپ و فعالان حقوق بشر در موضع تدافعی قرار بگیرند. این تقابل فرسایشی باعث شد انرژی معترضان، به جای تجمیع علیه ساختار قدرت، صرف تصفیهحسابهای ایدئولوژیک شود.
نتیجهگیری
رفتار سیاسی هواداران پادشاهیخواه، دانسته یا نادانسته، به عنوان بازویی اجرایی برای منزوی کردن چهرههای مدنی (مانند برنده جایزه صلح نوبل) عمل کرد. این تقابل باعث شد پتانسیل جنبشی که میتوانست حول محور یک «وکیل مدافع حقوق بشر» شکل بگیرد، در نطفه خفه شود. از این منظر، جمهوری اسلامی بدون صرف کمترین هزینه امنیتی، شاهد بود که چگونه اپوزیسیون در یک «بازی دوسر باخت»، هم روایت مظلومیت علیکردی را نابود کرد و هم امکان ائتلاف میان طیفهای مختلف را برای مدتها به تعویق انداخت.
نکته جالب اینجاست که پیام ویدئویی شاهزاده رضا پهلوی در تقدیر و تشکر از مردم مشهد! و شعارهایی که در حمایت از ایشان داده شد، نیز به این فضا دامن زد و رسانه های حامی ایشان با خوشحالی از این که نام او و شعار هایی چون «جاوید شاه» در شهر مذهبی مشهد طنین انداز شده، بسیار خوشحال بودند و آن را ضریب می دادند؛ مسئله ای که حاکمیت به دنبال آن بود.
در نهایت، حکومت بدون هزینه مستقیم، شاهد فروپاشی اعتبار اخلاقی این تجمع بود. وقتی مخالفان یک نظام نتوانند حتی در یک مراسم یادبود بر سر «دشمن مشترک» به توافق برسند و به جای آن به تسویهحساب با یکدیگر بپردازند، خروجی نهایی چیزی جز تثبیت موقعیت حاکمیت نخواهد بود. از دید ناظران سیاسی، این واقعه اثبات کرد که تضادهای درونی اپوزیسیون، بزرگترین ضربهگیر برای نظام در بحرانهای احتمالی است.
چهارشنبه – 26 آذر 1404
