بهرام رحمانی :

آغاز سخن

هر جنگی برندگان و بازندگانی دارد اما بی‌تردید بازندگان اصلی همه جنگ‌های داخلی و منطقه‌ای و جهانی شهروندان عادی و سربازان بوده و زنان و کودکان بیش‌ترین قربانیان جنگ‌ها هستند.

جنگ میان جمهوری آذربایجان و ارمنستان بر سر منطقه قره‌باغ كوهستانی تاریخی نسبتا طولانی دارد و این درگیری در سال ۱۹۸۸ میلادی به صورت پراکنده و لفظی آغاز شد و در سال ۱۹۹۲ به درگیری نظامی كشید. سرانجام این آن‌ها در سال ۱۹۹۴ به برقراری آتش‌بس میان طرفین مناقشه انجامید، منطقه قره‌باغ كوهستانی جمهوری آذربایجان و هفت شهرستان همجوار آن تحت كنترل نیروهای ارمنی درآمد.

جنگ اخیر بین جمهوری‌های آذربایجان و ارمنستان در قره‌باغ کوهستانی ظاهرا با پیروزی آذربایجان و شکست ارمنستان منجر شد. در حالی که اگر به معنای واقعی تحولات منطقه را مورد تجزیه و تحلیل قرار دهیم بازندگان این جنگ مردم آذربایجان و ارمنستان و برندگان واقعی نیز روسیه و اسرائیل و تا حدودی ترکیه بوده است اما در این میان سر جمهوری اسلامی ایران کاملا بی‌کلاه مانده است.

یکی از قدیمی‌ترین مناقشه‌ها در عرصه بین‌الملل بعد از ۴۵ روز  جنگ تمام عیار در قفقاز جنوبی منطقه قره‌باغ با میانجی‌گری روسیه و با امضاء توافق آتش‌بس بین دو جمهوری ارمنستان و آذربایجان به ظاهر خاتمه یافت، جنگی که نزدیک به هفت هزار کشته از هر دو طرف به جا گذاشت. آتشی زیر خاکستر که زبانه کشید و چالشی بزرگ در منطقه و همسایگان به وجود آورد.

این رویاروی نظامی بین دو جمهوری ارمنستان و آذربایجان را می‌توان از نبردهای نسل پنج دانست، از مشخصه‌های جنگ‌های نسل پنج استفاده گسترده فناوری‌های نوین از قبیل پهپادهای پیشرفته، تاکتیک‌های سایبری تهاجمی، سلاح‌های هوشمند و غیر متعارف را اشاره کرد. در این نبردها مرز مفهوم خود را از دست داده و با عدم تمایز بین منطقه غیر‌نظامی و جبهه جنگ، استفاده از بازیگران غیر دولتی را مد نظر قرار می‌دهد.

ادامه مطلب