مهدی اصلانی :

سه مکتوبِ میرزا‌آقاخان کرمانی

نخبه‌کشان منفور قجری پس از قتل ناصرالدین شاه توسط میرزا رضای کرمانی، میرزا آقاخان را از طرابوزان ترکیه به تبریز منتقل کرده و محمدعلی میرزای ولیعهد وی را به اتهام بابی بودن در باغ شمال تبریز سر برید.

یکی از خواندنی‌ترین دست‌نوشته‌های میرزا آقاخان «سه مکتوب» است.

 در بخشی از سه مکتوب آمده: «از طایفه آخوند و ملا برحذر باش که اگر دوست باشند مالت را می‌برند و اگر دشمنت شوند خونت می‌ریزند»

در سه مکتوب آمده: «یکی از پررونق‌ترین حرفه‌های مورد منازعه با دولت عثمانی در دوران صفویه و قاجار انتقال جنازه با یابو از ایران به کربلا و دفن در کنار مزار امام سوم شیعیان بوده»

و

بخشی خواندنی از سه مکتوب در همین ارتباط

«مرد تصمیم می‌گیرد جنازه‌ی مادرش را به کربلا ببرد تا راه بهشت به رویش بگشاید وقتی به کرمانشاه رسید در می‌یابد عثمانی‌ها بابت هر جنازه دو تومان حق گمرک می‌گیرند مرد از ترس آن که در گمرک چشم نامحرم بر جنازه‌ی مادرش بیافتد از آخوندی استفسار می‌کند. آخوند می‌گوید دیدن نامحرم خالی از اشکال نیست. مرد مادر مرده با هم‌شهری‌اش ملا‌زلفعلی مشورت کرده و تصمیم می‌گیرد استخوان سر و دیگر استخوان‌های مادر را در هاون خرد کند و در توبره‌ی اسب در میان جوها مخفی کند. یابو نیمه‌های شب میخ طویله را کنده و یک‌سر بر سر توبره‌ی معهود رفته جوها و استخوان‌های کیسه را تماما خورده و از کله مرحومه والده اثری نمی‌ماند.

یابو را بستم و بسیار گریستم ملا زلفعلی علت را جویا شد. تفصیل را نقل کردم گفت غم مخور استخوان‌های مرحوم والده در شکم یابو بیرون نیست تا دوازده ساعت دیگر یابو آن‌چه از استخوان خورده یا قی می‌کند یا پهن می‌اندازد تکلیف این است پهن یابو را جمع کرده با نعش مرحومه به کربلا بیاوری. پِهِن یابو را در غربالی جمع کرده و در قوطی حلب کرده با سایر استخوان‌ها در کیسه‌ی کرباسین دوخته به کربلای معلی آوردم.

کله‌ی مرحومه امروز به حمدالله تعالی در زمینِ خیمه‌گاه برابر حجله‌ی حضرتِ قاسم مدفون است.» به نقل از سه مکتوب میرزا آقاخان کرمانی