نادر دولتشاهی :

جنگ اعراب و اسراییل قدمتی دیرینه دارد.

کشورهای عربی چهار بار با اسراییل وارد جنگ شده اند که جنگ اخیر را میتوان در زمره پنجمین جنگ محسوب کرد.

اعراب در تمام  جنگ های گذشته ، بحز یک مورد که موفقیت جزیی داشتند در همه جنگ ها شکست خورده اند.

حال به اولین جنگ اعراب میپردازیم :

اولین جنگ چند ماه پس از

۲۹

نوامبر سال

۱۹۴۷  

رخ داد زیرا در این روز مجمع عمومی سازمان ملل قطعنامه ای را برای تقسیم فلسطین به دو قسمت عرب نشین و یهودی نشین به رای گذاشت. این رای گیری  در همان روزهایی  صورت گرفت که میرفت بریتانیا نیروهای خود را از فلسطین بیرون بکشند و متعاقبا اسراییل نیز اعلام استقلال کند.

 قطعنامه سازمان با اکثریت رای دهندگان مبنی بر تقسیم فلسطین  به دو بخش به پایان رسید . این رای موجب شادی  یهودیان و خشم گسترده اعراب  شد وطولی نکشید که زنجیره ای از  خشونت در فلسطین آغاز شد و متعاقبا به یک سلسله عملیات  تلافی جویانه بر علیه اسراییل منجر شد.

 در این میان بریتانیا با خودداری از دفاع از قطعنامه سازمان ملل سعی کرد از مداخله در این مورد خود داری کند زیرا تنش ها  میرفت که به  یک جنگ داخلی تمام عیار تبدیل شودکه همانگونه هم شد.

اعراب با بسط  جغرافیایی اسراییل  و همچنین تسلط اسراییل بر فلسطین که  از طرف سازمان ملل نیز مورد تایید قرار گرفته بود مخالف بودند.

شایان ذکر است که بعد از جنگ جهانی اول فلسطین تحت  نظارت انگستان قرار گرفت  و خرید زمین را توسط یهودیان در آنجا محدود کرد و از هجرت صد هزار تن از باقیمانده های هولوکاست یهودیان  به فلسطین  با وجود موافقت شوروی و همچنین موافقت رییس جمهور وقت امریکا  “هنری ترومن ” اکراه داشت زیرا بریتانیا از  این  واهمه داشت که فلسطین بی ثبات شود.

در پی آن بریتانیا چندین نفر از فعالان  تند رو یهودی را  به خاطر فعالیت و تحریکات سیاسی در این  رابطه دستگیر کرد و دیری نگذشت که فلسطینی ها خواستار نابودی یهودیان در فلسطین شدند.

 بریتانیا ناتوان از کنترل اوضاع ، خواستار رسیدگی اوضاع فلسطین در سازمان ملل شد که همانگونه که اشاره شد در آنجا  جدایی  فلسطین  به دو بخش  اسراییلی و فلسطینی به رای گذاشته شد که در نتیجه

   ۳۳  

 کشور با  تقسیم فلسطین  موافقت کرده و

۱۳

کشور مخالف آن و

۱۱

کشور به آن رای ممتنع دادند . کشورهایی که رای موافق داداند از این قرار بود:

بلژ یک-  لهستان – شوروی- نروژ- پاناما –  ونزویلا– جهموری دومینیک – آمریکا – اُکراین – پرو- اکوادر- گواتمالا -چکسلواکی – آفریقای جنوبی -لوکزامبورگ – استرالیا- پاراگویه – ایرلند- اروگویه –  نیوزلند-  فرانسه-  کوستاریکا – هلند – کانادا – هاییتی- ایسلند- بولیوی- برزیل – لیبریا – بلاروس – نیکاراگویه – فیلیپین – دانمارک .

و کشورهایی که رای مخالف دادند از این قرار بود:

اففانستان – کوبا –  یمن- هند-  ترکیه – عربستان- پاکستان- سوریه – لبنان-  عراق –  ایران – مصر- یونان.

 کشورهایی که رای ممتنع دادند از این قرار بود:

آرژانتین- شیلی- چین – کلمبیا-  اتیوپی –  بریتانیا – السالوادر- هندوراس- مکزیک- تایلند – یوگسلاوی.

استالین در آنزمان معتقد بود که  تقسیم فلسطین باعث تضعیف امپراطوری انگلستان و آمریکا میشود که این میتوانست به نفع اردوگاه کمونیسم شود.

چند ماه پس از صدورقطعنامه سازمان ملل،  بخشی از ارتش آزادیبخش فلسطین که هر یک در بخش های مختلف در اطراف شهرهای ساحلی مستقر بودند دست به عملیات نظامی زدند و  جنگ تمام عیار  اعراب  و اسراییل در ماه می 

۱۹۴۸

  شروع شد  و سپس پنچ کشور عربی از جمله مصر و اردن و عراق و سوریه و لبنان به اسراییل  حمله کردند و جرقه  جنگ داخلی اعراب و اسراییل  زده شد .

  از آنجا که ارتش مصر در آنزمان از قدرت نظامی بالایی برخوردار بود و قبلا توسط بریتانیا اموزش دیده و  تجهیزات لازم را در اختیار آنها قرار داده بودند، با سرگردکی  دو  تن از مقامات ارتش  به نام  عبدالقادر الحسینی و احمد علی ال ملاوی  با استفاده از صد هزار تن از سربازانش  به همراه  کاروانی از صدها خود روی زرهی  و چندین هواپیمای جنگی  به اطراف شهرک های یهودی نشین بیت المقدس حمله ور شدند و آنجا را به محاصره خود  دراوردند.

عراق با ارسال

 ۳۰۰۰

 سرباز و ده ها تانک ها و زره پوش های متعدد و همچنین

۴۰

هواپیمای جنگی و اردن با استفاده از

۴۵۰۰

سرباز لبنانی و سه هزار سرباز از سوریه که آنها نیز توسط بریتانیا تعلیم دیده بودند و از عربستان نیز نشان تقدیر گرفته بودند در این جنگ شرکت کردند. ُ

نیروهای مصری از جنوب ، و نیروهای سوری و اردن و عراق از طرف دیگر  به  بخش هایی که در اختیار اسراییل بود حمله ور شده  و ارتفاعات فلسطین را  که در اختیار اسراییل بود به تصرف خود دراوردند.

 اسراییل بلافاصله  تمام نیروهای همه ذخیره خود را   فراخواند که تعدادشان نزدیک به

۳۰۰۰۰

تن رسید- همچنین  طی فراخوانی از همه  شهروندان زن و مرد خود خواست که تعلیم نظامی ببینید و در این فراخوان از شهروندان خود خواست که شهرهای خود را ترک نکنند که مبادا خالی از سکنه شوند.  پس از آن  نیروهای اسراییلی با اعراب در گیر شده و سعی در عقب راندن آنها  کردند. اسراییل درآنزمان فقط سه تانک چیفتن داشت .

چند روز بعد، پایگاه های تل آویو مورد بمباران هوایی مصر قرار گرفت و نیروهای متفق عرب به یک کاروان یهودی که عازم  بیمارستان بودند، حمله ور شده  و تعداد

۷۸

نفر را قتل عام کردند. هر لحظه بر شدت  جنگ افزوده میشد و تلفات  نیروهای درگیر رو به افزایش میگذاشت . در همان حال  ارتش اردن و عراق توانستند  در بیشتر مناطق مرتفع فلسطین که در اختیار اسراییل بود  چیره شده و قدس شرقی را به تصرف خود دراورند.

 از آنطرف منطقه نوار غزه که در اختیار مصریها بود با محاصره اسراییل  محدود تر شدو اسرائیلی‌ها توانستند کنترل جاده اصلی اورشلیم را از طریق تپه‌های یهودا به دست آورده و حمله آنها را دفع کنند و طولی نکشید که آنها  نوار مرزی بین و فلسطین را به جز نوار غزه اشغال کردند.

 اسراییلی ها متعاقبا  توانستد به خاک لبنان وارد شده و شبه جزیره مصر ونیروهای مصری را  محاصره کرده  به دریای سرخ راه یابند .

 با بالا گرفتن زد و خورد  خونین و با افزایش تعداد تلفات نیروهای مصری، میرفت  که عملیات  رهبران مصری  به شکست بینجامد؛ تا اینکه  سه ماه بعد تاکتیک آنها نتیجه داد و صدها تن از ارتش اسراییل که تلاش در رساندن تدارکات به اسراییل بودند کشته شدند.

 یک ماه بعد، نیروهای  اردن و مصری  در قسمت شمال با مقاومت اسراییلی ها مواجه شده و به عقب رانده شدند.

 این بحران جنگی باعث شد که ایالات متحده حمایت خود را از طرح تقسیم  فلسطین  دست بردارد که این امر باعث شد تشویق  اعراب فلسطینی  شد.

 در خلال  ماه های فوریه  تا جولای

۱۹۴۹

  سرانجام  پس ازده ماه جنگ بین اعراب و اسراییل پیمانی منعقد شد  که درآن مرز موقتی بین اسراییل و کشورهای همسایه عرب  تعیین شد و اسراییل توانست  با  کسب استقلال  همچنین به

 ۶۰

درصد از اراضی که به اعراب پیشنهاد داده شده بود متعلق به خود کند .

اسراییل همچنین توانست منطقه وسیعی از جاده تل اویو و  نوار اورشلیم را تحت کنترل خود دراورد به  بخشی از منطقه بین المللی دست یابد. 

 اردن نیز  کنترل شرق اورشلیم  در

West bank

را  تحت کنترل خود دراورد و مدتی بعد آنرا ضمیمه خود کرد .   

این جنگ  موجب تغیرات جمعیتی  قابل توجهی در خاور میانه شد زیرا حدود

۷۰۰۰۰۰

   فلسطینی از کشور گریخته به اسراییل پناهنده شدند، و به همین دلیل این جنگ به نام جنگ” نکباه  ” که به معنی  فاجعه است خوانده میشود زیرا منجر به جابجایی و هجرت هزاران فلسطینی شد.

   در بخش بعد به دومین جنگ اعراب و اسراییل میپردازیم.