نادر دولتشاهی :

جنگ چهارم اعراب و اسراییل از ششم  اکتبر

  1973

 بین اسرائیل و  چند کشور عربی به رهبری مصر و سوریه شروع شد و نوزده روز یعنی تا بیست و پنجم اکتبر ادامه یافت.

 این جنگ ، شش سال پس از پایان جنگ شش روزه اعراب و اسراییل شروع شد یعنی همان جنگی که ارتش موتلفه چند کشور عربی متحمل شکست سنگینی از اسراییل شدند ولی با این وجود درگیریهای جسته گریخته ای در سالهای پس از جنگ بین اسراییل و اعراب پیش میامد که رفته رفته به یک جنگ تمام عیار تبدیل شد .

جرقه این جنگ در روز توبه یهودیان  بنام  “یوم کیپور” زده شد  که ایام روزه یهودیان است به همین جهت نام  این جنگ به “یوم کیپور” نیز  شناخته میشود .

در آن زمان نیروهای اسرائیل که درحال عبور از بلندیهای جولان در سوریه و کانال سویزدر مصر  بودند ناگهان توسط نیروهای مصری غافلگیر شدند و بدون برخوردی قاطعانه از جانب اسراییل توانستند به پیشروی خود ادامه دهند .در آنزمان صحرای سینا در تصرف اسراییل بود.

  ارتش اسراییل پس از سه روز درگیری توانست حمله نیروهای مصری را دفع کرده و  آنها را به خط آتش بس قبلی عقب برانند ولی نیروهای سوری توانستند همزمان بلندی های جولان را به تصرف خود دراورند .

 پس از آن اسراییل توانست در یک ضد حمله چهار روزه به عمق خاک سوریه پیشروی کند طوریکه پس از یک هفته حومه دمشق مستقیما زیر آتش توپخانه اسراییل قرار گرفت.

انور سادات رییس جمهور وقت که نگران متحد خود یعنی سوریه بود تصمیم گرفت   دو مسیر استراتژیک در عمق صحرای سینا را بدست آورد تا مگر موقعیت بهتری را کسب کند ولی این حمله با ضد حمله اسراییل به سرعت دفع شد و اسراییلی ها  توانستند ارتباط نیروهای مصری را در شمال و جنوب کانال سوئز قطع کرده و با گذر ازآن وارد خاک مصر شوند.

پس از آن اسراییلی ها در دو مسیر-  یکی از جنوب به سمت  کانال سوئز و دیگری از غرب – بسوی قاهره به آرامی پیشروی کردند که موجب نبردی سنگین و خونین و  تلفات زیادی از هر دو طرف جنگ شد.

 یازده روز پس از آغاز این جنگ یعنی در بیست و دوم اکتبر، سازمان

 ملل سعی کرد برای خاتمه جنگ میانجیگری کند ولی بی نتیجه ماند و  شعله جنگ به همه جا زبانه کشید و در این میان هر یک از طرفین دیگری در در نقض آتش بس متهم میکردند.

گرچه ارتش کشورهای عربی دراین جنگ نسبت به جنگ های قبلی تهاجمی تر شده بودند و توان رزمی بیشتری ازخود نشان میدادند با این حال  اسراییل توانست بسیاری ازتلفات اولیه خود را وارونه کرد و دو روز بعد اسرائیلی ها مواضع خود را به طرز قابل توجهی بهبود بخشیده و توانستند لشکر سوم مصردر صحرای سینا و شهر سوئز در دریای سرخ را در محاصره کامل خود  قرار دهند و  همزمان از جانب غرب نیز به عمق خاک سوریه پیشروی کنند که همین باعث شد ارتش اسرائیل متحمل تلفات سنگینی شودو در نتیجه اسراییل نتواند استحکامات به ظاهر غیر قابل نفوذ خود در اطراف  کانال سوئز که در جنگ های قبلی بدست اورده بود را ابقا  کند .

اسراییلی ها دراین جنگ به این نکته پی بردند که برتری نظامی  بر نیروهای عربی همیشگی نیست و میتواند دچار تزلزل شود .

یکی از مهمترین جنگ های هوایی بین اسراییل و مصر درگیری جنگنده های اف چهارده  اسرائیلی با  بیست و هشت میگ مصری بود که حدود یک ساعت طول کشید و در طول آن هشت میگ مصری ساقط شدند.

همچنین اسراییل با موشک کروز اهدافی را در صحرای سینا مورد  بمباران  قرار دادند و مصر دو موشک به ایستگاه رادار در مرکز اسراییل پرتاب کرد که اسراییل آنرا رد گیری و ساقط کرد.

 مصر با  ایجاد دو پل شناور در اطراف کانال سوئز سعی کرد جلوی پیشرفت نیروهای زرهی اسراییل را بگیرد ولی   نیروی هوایی اسراییل آنها  را مورد بمباران قرار داد ولی از آنجا که تعمیر پل ها  کار سختی نبود مصری ها توانستند  آنرا باز سازی کنند .

‌ارتش مصر با  اعزام  چندین بالگرد حامل  کماندوهای خود را  به نقاط مختلف به اطراف  صحرای مصر سعی کردند جلوی ورود نیروهای کمکی اسرائیل را به میدان نبرد بگیرند  اما این نقشه آنان با شکست فاجعه اوری مواجه شد و تلفات زیادی به کماندو های مصری وارد شد. نزدیک به بیست بالگرد مصری توسط اسرائیل ساقط شد و در مجموع از هزار و هفتصد کماندوی مصری که در طول جنگ به پشت خطوط اسرائیلی‌ها منتقل شدند حدود هفتصد و چهل نفر از آنان  کشته  و سیصد و سی نفر نیز به اسارت اسراییلی ها  درآمدند.

  این جنگ موضع  گیری های گسترده بین الملی را به همراه داشت و دو ابر قدرت امریکا و شوروی تجهیزات نظامی و تدارکاتی بیشتری به کشورهای متحد حود ارسال کردند . اسرائیل حدود دو هفته پس از آغاز جنگ یعنی در یازده نوامبر همان سال با مصر و  سوریه توافقنامه آتش بس امضا کرد  که منجر  عقب نشینی اسرائیل  از سمت بسمت غرب سینا شد  و این حالیست که مصر میبایست حجم نیروهای خود را در ساحل شرقی کانال کاهش دهد  ، همچنین یک نیروی حافظ صلح سازمان ملل برای میانجیگری  بین ارتش اسراییل و مصر ایجاد شد که نهایتا  در سال هزار و نهصد و هفتاد و پنج  امضا شد.

چند سال بعد  اسرائیل و مصر پیمان صلحی را امضا کردند که به طور رسمی به وضعیت جنگی که  سی سال بین این  دو کشور وجود داشت پایان دادند. بر اساس مفاد این معاهده که ناشی از توافقنامه کمپ دیوید بود اسرائیل کل شبه جزیره سینا را به مصر بازگرداند و در مقابل، مصر حق موجودیت اسرائیل را به رسمیت شناخت و این دو کشور با هم روابط دیپلماتیک عادی برقرار کردند.

این جنگ تأثیر قابل توجهی بر خاورمیانه و جهان داشت که یکی از آنها  اخراج سوریه  از اتحادیه عرب و  همچنین پیامدهای سیاسی مهمی از جمله استعفای گلدا مایر نخست وزیر  وقت اسراییل داشت .

همچنین مناطقی که شش سال قبل در جنگ شش روزه به تصرف نیروهای اسراییل در آمده بود به مصر باز گردانده شد.

 این جنگ همچنین منجر به فاصله گرفتن مصر از اتحاد شوروی شد تا جایی که این کشور بطور کامل از دایرهٔ نفوذ شوروی خارج گشت.