سیروس ملکوتی :
بجای پرداختن به نقد این و آن داده های منسجم و یا پراکنده تا کنونی صلاح دیدم درک جهانشمولی را در مورد دوران گذار و حکمرانی موقت انتقالی خدمت علاقمندان بدین بحث ارائه دهم :
مهمترین مشخصه دوران گذار موقت بودن آن است و اینکه حکمرانی موقت نمیتواند و نباید به تعیین وظایف دراز مدت در مدیریت خود مبادرت ورزد و نباید تصور و تصویری بیرون از ادراک موقت بودن خود ارائه نماید . این موقت بودن اما تعاریف حقوقی را هم شامل میگردد . اینکه میان معادلات سیاسی و
نامزدهای بدست گیری قدرت سیاسی میبایست نقشی بی‌طرفانه ایفا نماید . و هیچ یک از مدیران این دوران حق نامزدی (کانداتوری) در اولین دوره انتخابات پسا دوران گذار را نخواهند داشت . مهمترین و تنها هدف، تسهیل انتقال قدرت از وضعیتی فروپاشیده به وضعیتی پایدار و دموکراتیک می‌باشد .
حتی آن چارچوب قانونی که دولت موقت بدان اتکا دارد تا بتواند بر اساس آن حکمرانی را پیش براند, نمیتواند بیرون از چارچوب انتقالی و زمانبندی موقت در نظر گرفته شود . زیرا قانون اساسی و تدوین آن به مجلس موسسان بازمیگردد و نه به حکومت موقت انتقالی
که البته مجلس موسسان مراحل تشکیل خود را دارد که در جای خود بدان خواهیم پرداخت. مهمترین وظایف این حکمرانی موقت : ایجاد نهادهای موقت برای عدالت ، امنیت ، رسانه، آموزش و نظارت حقوقی می‌باشد . جلوگیری از انتقام جویی ها بویژه انتقام سیاسی و آغاز فرایند عدالت انتقالی که خود عامل انسدادی در ایجاد هرج و مرج خواهد شد . بررسی و مستند سازی جنایات و جرایم حکومت پیشین و ایجاد کمیسیون حقیقت یاب . تدوین یا زمینه سازی برای قانون اساسی جدید و تشکیل مجلس موسسان منتخب برای نوشتن قانون اساسی جدید بر پایه اراده مردم . تضمین
جدایی دین از دولت ، نقش کاربردی و راهبردی حقوق بشر ، آزادی احزاب و رسانه ها و برگزاری رفراندوم نوع حکومت با تضمین رقابت منصفانه و مشارکت عمومی . بازسازی دیپلماسی و روابط بین‌الملل و بررسی و لغو تحریمها و بازسازی موقعیت بین‌المللی کشور و ارتباط با نهادهای بین‌المللی حقوق بشری ، و در نهایت انتقال نهایی قدرت به نهادهای منتخب مردم میباشند.
در این دوران حکمرانی موقت نیازمند ابزاری چون شورای انتقالی به عنوان بدنه اصلی تصمیم گیری ، کمیسیون قانون اساسی موقت ، دادگاه عدالت انتقالی ، نهاد انتخابات مستقل، نیروی رسانه آزاد و مستقل، و نیروی امنیتی موقت با نظارت مردمی .
نکته کلیدی در این دوران و همه نهادها و مسئولیتها شفافیت و پاسخگو دانستن خود در برابر نهادی می‌باشد که برگزیده مردم می‌باشد . عمر مفید حکمرانی موقت چیزی حدود یکسال سنجیده میشود کمتر از آن میتواند با در نظر گرفتن حجم موضوعات ایجاد شتاب نموده و فرصت ساختارهای دموکراتیک را بدرستی فراهم ننماید . در مواردی که دولت انتقالی نتواند همه وظایف خود را در این بازه زمانی به فرجام برساند لزوم اضافه نمودن محدود زمان حکمرانی نیز میرود . باید متوجه بود که طولانی شدن
دولت موقت میتواند به فرسایش اعتماد مردم و گروه های سیاسی و بازتولید نوعی اقتدار منجر گردد .
برخی از اسناد سازمان ملل متحد در رابطه با عدالت دولت انتقالی :
The Rule of Law and Transitional Justice in Conflict and Post-conflict Societies”
Basic Principles and Guidelines on the Right to a Remedy and Reparation
Guidance Note of the Secretary-General: United Nations Approach to Transitional Justice
International Covenant on Civil and Political Rights (ICCPR)
International Center for Transitional Justice (ICTJ)
UNDP Governance in Post-Conflict Situations
