س.ملکوتی :
یکبار آنرا در طرح ثنویتی پیش ساخته برای طاعت مردم از قدرت جدید و مشروع ساختن این طاعت مطرح نمودند و یکبار هم در میانه راه اپوزیسیون جمهوری اسلامی بی آنکه بستری را مهیا دیده باشند آنرا پیش کشاند که در هوای دل مشغولی‌ها مدتی چرخ زد و سپس در کمین فرصت دیگری خزید .
حال این روزها که حکومت با بحران مشروعیت مواجه است این ایده رفراندوم از چند سو اما در یک مسیر دارد تکرار میشود ، بی آنکه تعریف مشخصی از درک حادث سازی آن داده باشند .
برگزاری رفراندوم اما دو مهم از بسیاری از موارد را پیشاپیش باید در نظر داشته باشد . نخست نظام خلع ید شده و یا نشسته بر فروپاشی ساختاری خود و مهم دیگر ائتلاف سیاسی و انسجام پیکره وجودی اپوزیسیون آن حکومت .
از دیگر موارد مهمی که باید در تدارکش پیشاپیش تلاش نمود ، نهاد مدیریتی انتقالی که بصورت شورا و یا دولتی موقت در نظر آورده میشود .
در غیر اینصورت بشدت باید از طرح آن در هنگامه های زودرس و پیشا آمادگی پرهیز نمود زیرا میتواند به سرعت توسط حکومت و عواملش تصاحب گردد .
اگر مردم حس کنند که حکومت و ابزار سرکوبش همچنان پابرجا هستند ، رفراندوم میتواند سرکوبگرانه و یا از میان تهی و جعلی از حقیقت گردد.
افزایش نافرمانی مدنی ، اعتراضات گسترده و نه مقطعی و پراکنده و بریده بلکه پایدار میبایست توام با ریزش در بدنه های امنیتی اداری و حکومتی روندی رو به گسترش را طی کنند . فعال شدن گسل های درون حکومتی میبایست با انسجام روزافزون اپوزیسیون و ائتلافات همراه گردند و همه این موارد میبایست توام با تحریم بین‌المللی نسبت به حاکمیت و حمایت از اپوزیسیون باشد .
پیشاپیش باید به مردم گفته و فهمانده شود که رفراندوم نه خود دموکراسی است و نه جایگزین آن بلکه ابزاریست برای ایجاد نهادهای دموکراتیک و انتقال قدرت بدان سمت .
در غیر اینصورت یا به بازی تبلیغاتی رژیم تبدیل میشود مانند سوریه یا مردم را وارد روندنی بی نتیجه میکند که بی تردید انسداد سیاسی را پیش از پیش می افزاید .
وارد این فرایند میگردد و دیگر بستر حقوقی و اجرایی آن که از پیش موجود بود . ارتش نیز اعلام بیطرفی نمود و حمایت بین‌المللی هم بصورت فشار بر پینوشه برای پذیرش این روند بسیار بود .
