محسن ابراهیمی :

به مناسبت دهمین سالگرد ترور اسلامی کارکنان هفته نامه طنز شارلی ابدو

“وقتی زندگی صد دلیل برای گریه کردن به شما نشان میدهد، شما هزار دلیل برای خندیدن به آن نشان دهید.” چارلی چاپلین

شارلی ابدو هفته نامه طنز چپ گرا و محبوب همین کار را میکرد. می خندید و می خنداند. در مقابل هر دلیل برای گریه و ماتم صدها دلیل برای خنده پیدا میکرد و ما را می خنداند. این یک ویژگی منحصر به فرد شارلی ابدو بود و هست: مقدسات، مخصوصا مقدسات مذهبی را که بزرگترین کارخانه تولید ماتم و عزا و گریه و همچنین منبع هولناکترین جنایتها و ترورها بوده اند و همچنان هستند به نیشخند گزنده میگرفت و همچنان میگیرد و خوانندگانش را نه فقط  باهزار دلیل بلکه با هزار کاریکاتور سرحال می آورد! وقتی کاریکاتورهای شارلی نگاه تیزبینش را بر لجنزار اسلامی دوخت، جریانات اسلامی فورا راهی را انتخاب کردند که ۱۴۰۰ سال پیش پیامبر اسلام در مقابلشان گشوده بود: ترور و آدمکشی.  

جرم شارلی ابدو این بود که در چندین نوبت کارتونهای محمد پیامبر اسلام را بازنشر کرده بود کرده بود و در  7 ژانویه 2015 میلادی، دو تروریست اسلامی به دفتر شارلی ابدو وارد شدند و در کمال خونسردی و قساوت ده روزنامه نگار و کاریکاتوریست این هفته نامه را قتل عام کردند. یک نمونه نفرت انگیز دیگر از خصومت اسلام با شادی و خنده و هر بنی بشری که جرئت میکند مقدسات این دین را به طنز بکشد!

از منظر شارلی ابدو مقدساتی وجود ندارد. شارلی حق به طنز کشیدن مقدسات، حق تمسخر مقدسات را یک رکن مهم آزادی بیان میدانست و همچنان میداند. اگر مقدسات، مخصوصا مقدسات دینی در طول تاریخ یک رکن اصلی مقابله با آزادی بیان بوده است، آنگاه میتوان گفت شارلی ابدو در صف اول مبارزه برای آزادی بیان شجاعانه ایستاد و مبارزه کرد حتی به قیمت هزینه سنگین انسانی.

دایره طنز گزنده شارلی بسیار بزرگ است. دیکتاتوری، نژادپرستی، سانسور، فرهنگ عامه، فمینیسم، ایدئولوژیها، قدرتمندان، میلیاردها، احزاب و رهبران سیاسی، چپ و راست، مخصوصا نژاد پرستی و همه ادیان و مقدساتشان مدام آماج کاریکاتورهای گزنده شارلی ابدو بوده اند. حزب دست راستی نژادپرست مجمع ملی فرانسه رکورددار شکایت از شارلی ابدو در دادگاههای فرانسه بود که در متن همبستگی وسیع جامعه مدنی تبرئه شد. دین یهودیت، مسیحیت و اسلام و هیچکدام از پیامبران این سه دین از طنزها و کاریکاتورهای شارلی ابدو در امان نبوده اند. اما این فقط جریانات اسلامی است که مومنین را تحریک کرد تا در خیابانها عربده بکشند. این فقط جریانات اسلامی است که آدمکش برای کشتار کاریکاتووریست شارلی ابدو فرستاد. این تفاوت واکنش به این خاطر نیست که مثلا یهودیت و مسیحیت  مدافع آزادی بیان هستند. واقعیت این است که قبلا دم این ادیان چیده شده است، دست و پایشان کوتاه شده است و به کنج کنیسه ها و کلیساها رانده شده اند. همان ادیان هم وقت خودش، آنگاه که یکه تازی می کردند تا  توانسته اند شکنجه کرده اند، کشته اند و سوزانده اند تا کسی جرئت نکند “مقدساتشان” را زیر سئوال ببرد. اگر انقلاب کبیر فرانسه دست و پای مسیحیت و کلیسا را کوتاه نکرده بود، امروز حتما کلیسا بساط کاریکاتور سوزی و کاریکاتوریست سوزی راه میانداخت. باید اسلام این آخرین  دین توحیدی را هم به کنج مساجد راند تا فضا برای تحریک اسلامی علیه آزادی بیان، برای عربده کشی مومنین اسلام علیه آزادی بیان تنگ شود. تا آزادی بیان از خطر تروریسم اسلامی مصون شود. همه شواهد نشان میدهد که این نقش، نقش سربزیر کردن و مهار اسلام از دست درازی به آزادی بیان برعهده انقلابی بزرگ، انقلابی به عظمت انقلاب فرانسه است که پیش صحنه اش در خیزش مهسا/ژینا رقم خورده است. اتفاقی که با پیروزیش کارتونها و کارتونیستها هم نفس راحتی خواند کشید!

“شارلی پنچر نشدنی است”

زمانی گزارشگر مجلهٔ اشپیگل طنزهای شارلی ابدو را با رقیب دیگری، لو کانار انشنه (Le Canard enchaîné) مقایسه کرد و گفت طنزها وشوخیهای شارلی “زمخت و بی‌مزه” هستند.  ژرار بیار، سردبیر شارلی ابدو پاسخ محکمی داد وقتی گفت لو کانار انشنه هرگز جرأت نکرده محمد پیامبر اسلام را روی صفحهٔ اول خود  بیاورد در حالیکه شارلی ابدو از چنین قید و بندی رها است.

جرم شارلی همین بود که پیامبر اسلام را وارد صفحاتش کرد. پیامبری که صرف به تصویر کشیدنش اهانت به مقدسات اسلامی است. جرم است. سب النبی است. همان جرمی که در دادگاهای شرع جمهوری اسلامی مبنای گرفتن جان انسانهاست. شارلی با کاریکاتورهای پیامبر اسلام روشنایی انداخت روی  عمامه های بمبی و تروریسم اسلامی، روی کودک همسری – همان تجاوز شرعی به کودکان – در اسلام، روی جنبه هایی از تجاوز و تعرض اسلام و جریانات اسلامی بر زندگی شهروندان که همین الان مردم از طرف نسخه های شیعی و سنی اسلام در ایران و افغانستان تجربه میکنند.

شارلی ابدو ده روزنامه نگار و کاریکاتوریست از دست داد اما هرگز از آزادی بیانش کوتاه نیامد. پنج سال بعد از جنایت 7 ژانویه،  در آستانه محاکمه‌ای که برای حمله به این نشریه برگزار شده بود، بار دیگر کاریکاتورهایی از پیامبر اسلام را به چاپ رساند و هر بار هم محبوبیتش بالا رفت. در نظر سنجیهایی در سال  ۲۰۰۶، سالی که برای اولین بار کاریکاتورهای پیامبر مسلمانان در شارلی ابدو منتشر شد، تنها یک سوم فرانسوی ها از کاریکاتورها با موضوع مذهب حمایت می‌کردند، اما این رقم در سالهای بعد به سه چهارم افزایش یافت. تیراژ نشریه بعد از عملیات تروریستی به هشت میلیون رسید و رکورد فروش در میان نشریات فرانسه را شکست. همچنان با موجی از همبستگی جهانی استقبال شد و از یک نشریه کشوری و داخلی به یک نشریه جهانی تبدیل شد.

شارلی واقعا نشان داد که حتی تروریسم اسلامی هم قادر نشد پنچرش کند. شارلی در آستانه دهمین سالگرد حمله مسلحانه و مرگبار به دفترش ویژه‌نامه‌ای منتشر کرده است. در کاریکاتور روی جلد این ویژه‌نامه، شخصی روی یک تفنگ نشسته و نشریه شارلی ابدو را در دست گرفته و میخندد و اعلام میکند شارلی “پنچرنشدنی” است. در مطلب سردبیر میخوانیم: “اگر بخواهیم بخندیم، یعنی می‌خواهیم زندگی کنیم. خندیدن، طنز و کاریکاتور نمادهای خوش‌بینی هستند.”

در دهمین سالگردش همچنین، یک مسابقه بین‌المللی با موضوع “خنده خدا” راه انداخت و از میان  کاریکاتورهای زیاد دریافت شده تعدادی را منتشر کرد. شارلی ابدو همچنان زنده است. پیامبر و پیروانش اما قاعدتا باید افسرده و ناامید شده باشند که تروریسمسشان را کاریکاتورها شکست داده اند.  شارلی همچنان میخندد و میخنداند. همچنان مقدسات را دست میاندازد. زنده باد شارلی ابدو!

شارلی ابدو و علی خامنه ای

شارلی ابدو در دسامبر ۲۰۲۲ میلادی در همبستگی با انقلاب زن زندگی آزادی سراغ علی خامنه ای رفت و مسابقه ای تحت عتوان “آخوند برو گم شو” راه انداخت. مسابقه برای کشیدن کاریکاتور خامنه ای بود برای حمایت از “ایرانیانی که برای آزادی خود می‌جنگند” که بعدا آثار برگزیده کاریکاتورها در شماره ای ویژه با عنوان “یک جا در جهنم برای همه برندگان رزرو شد” منتشر شد.

این بار سردسته دیپلمات-تروریستهای حکومت، حسین امیرعبداللهیان، انتشار کاریکاتورهای خامنه‌ای را “توهین به مقدسات” خواند و سردار حسین سلامی فرمانده سپاه پاسداران، یکی از آدمکشان پیامبر اسلام، کارکنان شارلی را علنا به مرگ تهدید کرد: “مسلمانان دیر یا زود انتقام خواهند گرفت و ممکن است شما انتقام گیرندگان را بازداشت کنید، اما مردگان دیگر زنده نمی‌شوند.” تهدید ترویستی حکام اسلامی با یادداشت فارسی شارلی ابدو جواب گرفت: “آخوندها راضی نیستند. کاریکاتورهایی که از مقام معظم رهبری طی هفته گذشته در این صفحات منتشر شد، به نظر نمی‌رسد آنها را چندان خندانده باشد”! و یادآوری کرد که این تهدیدها نشانه ای از وضعیت شکننده و ضعیف دیکتاتوری مذهبی علی خامنه ای است و وعده داد که پاسخ  حملات آخوندها را با کاریکاتورهای بیشتر خواهد داد و ادامه داد: “”رژیم آخوندها آنقدر احساس خطر کرده که حمله کردن به سایت یک روزنامه فرانسوی را برای وجود خودش حیاتی می‌داند. از یک سو (برای ما) افتخاری است و از سوی دیگر به ویژه نشان مدرکی است دال بر اینکه در قدرتشان احساس شکنندگی می‌کنند…آخوندها از میل و علاقه و اشتیاق چه می فهمند؟”

شارلی در همین شماره در باره انقلاب زن زندگی آزادی چنین تصویری داد: “آنچه در ایران می‌گذرد فقط یک انقلاب دموکراتیک نیست، شورش امیال و لذت است. محکومین به اعدام که در تهران به دار آویخته شده‌اند، زنان یا مردان سن و سال دار نیستند که زندگی پرشوری را پشت سر گذاشته باشند. آنها جوانانی هستند، در سپیده‌دمان حیاتشان، سرشار از امید و آرزو.”

شارلی ابدو حکومت اسلامی را ول نکرده است. عربده های حسین سلامی و تهدیدهای حکام اسلامی شارلی را نترسانده است. در دومین سالگرد قتل حکومتی مهسا/ژینا امینی ویژه نامه دیگری تحت عنوان “زن ها ول  کن نیستند” منتشر کرده است. در کاریکاتور روی جلد آن آیت الله زیر فشار موهای افشان زنان خفه میشود!  

زنده باد شارلی ابدو، نابود باد دشمنان اسلامی شارلی

۴ ژانویه ۲۰۲۵ – ۱۵ دی ۱۴۰۳