جواد مفرد کهلان :

هرودوت این روایتِ مهم را گزارش کرده است که “پارسیان پیش از آنکه بدین نام خوانده شوند، دو نام کهن‌ترِ دیگر داشته‌اند. یکی از این دو نامِ کهن «کِفِـن/ کِـفِـه/ سفه «(Kephen/ kephe/cephe) بود که یونانیان آنان را با این نام می‌شناختند؛ و دیگری نام «اَرتَـه « (Arta) بود که پارسیان از آن استفاده میکردند و خود را «اَرتَـه‌ای« (Artaioi) می‌نامیدند.”

نام کفه (سپه، سفه، اسفه) در معنی مرفه (مترادف کمبوجیه) یاد آور لقب خاندانیِ آسپیانیِ فریدون (کوروش) در کتب پهلوی و منجی غیر شیعی سفیانی است (که به علت شباهت به نام ابوسفیان رُل منفی گرفته است) و ارته مترادف با آریا به معنی پاک و نجیب است. بنابراین نام منجی زرتشتی استوت ارته در معنی استوار دارندهٔ پارسیان/ایرانیان در اصل متعلق به کوروش (فریدون) بوده است.

نام آریزانتیان (قبیلهٔ آریایی) در درون اتحادیهٔ قبایل ماد متعلق به پارسها به نظر می رسد.

در رابطه با منجی اُخروی به شمار آمدن فریدون (کوروش) گفتنی است: مطابق منابع یونانی در کاخ هخامنشیان تاک زرینی که بر کاجی زرین پیچیده بود، نگهداری میشد که سمبل پارس (خوشهٔ انگور) به نظر می رسد:

पर्ष m. parSa bundle, cluster of grapes

لذا منظور از درخت وَن یوت بیش (درخت رنج زدا) در کتب پهلوی که منجی جاودانی ایرانویج (ایران اصلی) به شمار رفته خود کوروش پارسی به نظر می رسد که در خواب آستیاگ به سان درخت تاک سایه افکن بر آسیا ظاهر میشود.

عنوان یشوعا و مهدی کوروش:

کوروش بزرگ در تمامی متون یهودی بدون استثناء مورد احترام قرار گرفته‌است. با حمله کوروش به بابل رابطه خاصی بین او و یهودیان شکل گرفت تا جایی که یهودیان او را یشوعا (منجی) خود خواندند. کوروش تنها غیریهودی (جنتیل) در کتاب مقدس است که لقب یشوعا (عیسی) به او اهدا شده‌است.

به ویژه اشعیای نبی (XLV 1)که مکرراً نام کوروش را می‌برد و او را یشوعا (منجی خدایگانی) و برگزیده یهوه می‌داند. وی دربارهٔ کوروش می‌گوید: وی شبان من است و تمام هدف‌های مرا به انجام خواهد رساند و دربارهٔ اورشلیم چنین می‌گوید: اورشلیم دوباره مسکون خواهد شد و دربارهٔ معبد چنین می‌گوید: بنیان تو استوار خواهد شد(X-LIV 28) خداوند به برگزیده‌اش کوروش چنین می‌گوید: دست راست تو را گرفتم تا ملل مختلف در برابر تو سر تعظیم فرود آورند و جامه‌ها را از تن شاهان برکنند دروازه‌ها را در برابر تو خواهم گشود، من پیشاپیش تو خواهم رفت و کوه‌ها را هموار خواهم کرد. درهای برنزی را شکسته قطعه قطعه خواهم کرد و میله‌های آهن را خواهم برید(XLV 1-2).

دربارهٔ نامیده شدن کوروش به عنوان یشوعا (منجی) گفتنی است که در هیچ جای متن عبرانی و یونانی تورات، کوروش مسیح خداوند (غسل تعمید یافته خداوند) نامیده نشده است. بلکه نجات دهنده (یشوعا) نامیده شده است. در یکی از ترجمه های فارسی، مترجم به عنوان متن توضیحی، کورش را مسیح خداوند نامید! در حالی که در ترجمه ی رسمی انگلیسی آکسفورد که ترجمه ای مستقیم از متن عبرانی و یونانی است واژهٔ YHWH’s instrument به معنی “وسیله و سببی از اسباب خداوند” (یشوعا، مهدی) نامیده شده است. و در ترجمه رسمی انتشارات عیلام به زبان فارسی که بر اساس ترجمهٔ مستقیم از عبری آرامی است نیز برای کورش از واژهٔ “«برگزیده» برای پیشبرد امور”، (مهدی) استفاده نموده است.

در باورهای شیعیان به پیروی از یاران موعود سئوشیانت استوت ارته زرتشتیان قائل به یاران مهدی موعود شده اند که نام و نشان شان همان نام و نشان افراد تاریخی مورد نظرشان در گذشته است.