شهاب شباهنگ کانون حقوقدانان ایران :
مراحل استفاده از حق دفاع مشروع برای کشور مورد حمله:
1) پاسخ فوری در دفاع مشروع:
ماده ۵۱ منشور سازمان ملل متحد به کشورها این اجازه را می‌دهد که در صورت وقوع یک حمله مسلحانه، از نیروی نظامی برای دفاع از خود استفاده کنند، بدون نیاز به مجوز شورای امنیت. این حق به صورت موقت اعمال می‌شود و تا زمانی ادامه دارد که شورای امنیت اقدامات لازم را اتخاذ کند.
2) گزارش به شورای امنیت:
کشوری که از حق دفاع مشروع استفاده می‌کند، موظف است فوراً به شورای امنیت گزارش دهد و اقدامات دفاعی خود را اعلام کند.
کشوری که از حق دفاع مشروع استفاده می‌کند، موظف است فوراً به شورای امنیت گزارش دهد و اقدامات دفاعی خود را اعلام کند.
- این گزارش برای اطلاع‌رسانی به شورای امنیت در مورد وضعیت و اطمینان از اینکه اقدامات دفاعی با قوانین بین‌المللی هماهنگ است، لازم است.
- این گزارش باید شامل جزئیات مربوط به نوع حمله و تدابیر دفاعی اتخاذ شده باشد تا مشروعیت اقدامات دفاعی کشور تأیید شود.
روند شورای امنیت پس از دریافت گزارش:
1) بررسی و مشورت:
-
شورای امنیت گزارش ارائه شده توسط کشور را بررسی می‌کند.
- ممکن است جلساتی برگزار کند تا وضعیت را بررسی و تصمیم گیری کند که آیا اقدامات دفاعی انجام شده ضروری و متناسب بوده اند و آیا نیاز به اقدامات دیگری برای حفظ یا بازگرداندن صلح و امنیت بین المللی وجود دارد.
- شورا بر اساس حقایق و شواهد، گزارش های طرف های ذینفع را استماع می کند و ممکن است از سایر نهادهای سازمان ملل یا سازمان‌های بین‌المللی نیز کمک بخواهد.
2) اقدام توسط شورای امنیت:
- شورای امنیت می تواند اقدامات متعددی را اتخاذ کند، از جمله درخواست آتش بس، اعمال تحریم‌ها، اعزام نیروهای حافظ صلح، یا مجوز اقدامات امنیتی جمعی.
- شورا ممکن است تصمیم بگیرد که آیا تدابیر دفاعی کشور باید ادامه یابد یا متوقف شود، به ویژه اگر شورا احساس کند که وضعیت نیاز به دخالت گسترده تر بین‌المللی دارد.
3) اعلام تصمیمات شورا:
- اقدامات و تصمیمات شورای امنیت معمولاً از طریق بیانیه ها، قطعنامه ها یا اعلامیه های رسمی سازمان ملل منتشر می‌شود.
- این تصمیمات و قطعنامه‌ها به تمامی کشورهای عضو سازمان ملل ابلاغ می‌شود و برای عموم جهانیان نیز در دسترس است.
- جلسات شورای امنیت ثبت می‌شود و تصمیمات یا قطعنامه ها از طریق کانال های رسمی سازمان ملل از جمله وبسایت و آرشیوهای سازمان، منتشر می‌شود.
چگونگی اطلاع عموم و کشورها از اقدامات شورای امنیت:
- اسناد عمومی: تصمیمات، قطعنامه‌ها و گزارش‌های مربوط به جلسات شورای امنیت به صورت رسمی مستند شده و برای عموم در دسترس است. این اسناد از طریق وبسایت و مخزن اسناد رسمی سازمان ملل متحد در دسترس تمامی کشورهای عضو و عموم مردم قرار می گیرد.
- بیانیه‌های خبری و نشست‌های توجیهی: سازمان ملل متحد به طور منظم بیانیه های خبری و نشست‌های توجیهی در مورد اقدامات شورای امنیت منتشر می‌کند.
- نمایندگی دائم کشورها در سازمان ملل: تمامی کشورهای عضو سازمان ملل دارای نمایندگان دائم یا هیئت های نمایندگی در سازمان ملل متحد هستند که از طریق ارتباطات رسمی و جلسات از فعالیت ها و تصمیمات شورای امنیت مطلع می‌شوند.
