حسین علیزاده
«در جمهوری اسلامی، تعرّض به غیر مسلمان از سوی مسلمانها هیچ سابقهای ندارد. همان جوان حزباللّهی تند و داغ هم هرگز به خودش اجازه نمیدهد که به یک غیر مسلمانی تهاجم و حمله بکند و مانند اینها.»
این سخنان، ادعای آیت الله خامنهای است که گفته «میزان رواداری که در ایران نسبت به اقلیتهای دینی غیرمسلمان وجود دارد در دنیای مسیحیت دیده نمیشود.»
این مدعای آیت الله خامنهای تا کجا درست است؟
پیشتر در مقالهای با عنوان «نماز جمعه در کلیسای جامع واشنگتن» به نمونهای برجسته از رواداری در ایالات متحده اشاره شد که اسقف کلیسای جامع پایتخت امریکا برای نزدیک کردن ادیان، این اجازه را به مسلمانان داده بود تا در صحن این کلیسا نماز جمعه برپا کنند.
در این مقاله به نمونهای دیگر از بردباری و تسامح در کشور فنلاند اشاره میشود که بر اساس آن میتوانیم به مقایسهای از سطح مدارا و بردباری در فنلاند و جمهوری اسلامی بپردازیم.
پخش قران از رادیو فنلاند
در ابتکاری منحصر به فرد، به تازگی رادیو ملی فنلاند پخش قرائت قران و ترجمه و تفسیر آن را آغاز کرده است. بنابه این تصمیم، رادیو فنلاند در نظر دارد طی شصت جلسه (هر یک به مدت نیم ساعت) قرائت متن قران را پخش کرده و سپس معانی آن را با حضور دو کارشناس به بحث بگذارد. به موازات این ابتکار، رادیو فنلاند متن و ترجمه فنلاندی قران را در وبسایت خود منتشر و در دسترس عموم قرار داه است.
این نوآوری که نشانی است از عمق رواداری کشور فنلاند به یکی از کوچکترین ادیان در این کشور در حالی است که از جمعیت پنج میلیون و سیصد هزار نفری این کشور، جمعیت اقلیت مسلمان (شیعه و سنی) در بالاترین گمانه زنی به ۵۰ هزار نفر هم بالغ نمیشود.
بیشتر جمعیت مسلمان فنلاند، سنی و مهاجرانی از ملیتهای مختلفی هستند که به فنلاند کوچ و تابعیت فنلاندی اخذ کردهاند. با وجود این، فنلاند این فرصت را در اختیار آنان قرار داده که عقایدشان در سطح رسانه ملی به بحث گذاشته شود.
اجازه پخش قرائت قران و ترجمه آن نشان از آن دارد که نه تنها فنلاند ادیان و آیینهای گوناگون را مجاز میداند بلکه امکان بحث در مبانی آن را در رسانههای ملی فراهم میسازد.
جالبتر اینکه این اقدام، نوعی نوآوری و ابتکار منحصر به فرد در کل سطح اروپاست و پیش از آن پخش قرائت و ترجمه قران از رادیوی ملی یک کشور اروپایی سابقه نداشته است.
ناگفته نماند که این تصمیم پس از آن به فکر مقامات رادیوی فنلاند خطور کرد که دو خطر را برای کشور لمس کردند: نخست اینکه با ظهور پدیده داعش و اعلام تاسیس خلافت اسلامی، تعدادی مسلمان فنلاندی به دولت اسلامی داعش پیوسته و برخی از آنان نیز کشته شدهاند. این خطر که یک مسلمان فنلاندی این کشور را ترک گفته و به دولت داعش پیوسته این پرسش را برانگیخته که مگر استنباط و درک اینان از متن اصلی اسلام (قران) چیست؟ چرا دیگر مسلمانان فنلاند استنباط مشابه ندارند؟
دیگر دلیل این بود که با خشونت عریانی که داعش به کار بسته عملا اسلام هراسی را در فنلاند دامن زده و بالقوه هزاران مسلمان فنلاندی میتوانند از سوی عوامل افراطی در معرض تعرض قرار گیرند.
از آنجایی که دولت فنلاند خود را متعهد به تأمین امنیت جانی تک یک شهروندانش میداند، گمان مقامات فنلاندی این است که بتوانند با انتشار چنین برنامهای از تشدید روند «اسلام هراسی» در این کشور که بالقوه جان هزاران مسلمان را در معرض خطر قرار میدهد، جلوگیری کنند.
دعوت از کارشناس مجرب
برای تامین هدف این برنامه، رادیو فنلاند به منظور حفظ بیطرفی نسبت به آموزههای قرانی، از دو کارشناس دعوت به عمل آورده که نقطه نظرات خود را نسبت به آموزههای قرانی بیان دارند.
یکی از دو کارشناس آقای انس هاجر (امام جماعت مرکز اسلامی فنلاند) است که از سال ۱۹۸۸ از سوریه به فنلاند مهاجرت کرده و صاحب نظر در مباحث اسلامشناسی است.
دیگر کارشناس این برنامه پرفسور همِن آنتیلا مترجم قران به زبان فنلاندی است. پروفسور آنتیلا شرقشناس فنلاندی است که به ۲۰ زبان گوناگون از جمله عربی و فارسی تسلط دارد. وی یکی از برجستهترین اسلامشناسها در سطح قاره اروپاست. وی استاد مبرز دپارتمان زبان عربی و مطالعات اسلامی در دانشگاه هلسینکی است و با کمک او، مجلهای به همین نام منتشر میشود.
از جمله آثار او ترجمه گلستان سعدی و معرفی و ترجمه برخی اشعار عمر خیام، فریدالدین عطار نیشابوری، حافظ، ابوالعلاء معری، مولانا جلال الدین رومی و اندیشههای شیخ شهاب الدین سهروردی (شیخ اشراق) به زبان فنلاندی است.
پروفسور آنتیلا قران را یک متن تاریخی میداند و معتقد است که باید آن را در بستر زمان و مکان تولدش درک کرد و تعمیم آن به فراتر از زمان تولدش نادرست است.
رتبه نازل جمهوری اسلامی در بردباری دینی
رواداری یا تحمل عقیده مخالف که آیت الله خامنهای مدعی آن در جمهوری اسلامی است، یکی از فاکتورهایی است که در تشخیص «توسعه اجتماعی» یک کشور، امروزه مورد ارزیابی قرار میگیرد. اینک یکی از ویژگیهایی جوامع باز و غیر استبدادی میزان بردباری و مدارایی است که در آن کشور نسبت به دگر اندیشان، دگر آئینها، دگر زبانها و.. حاکم است.
اجازه اقامه نماز جمعه در کلیسایی در امریکا یا پخش قرائت و تفسیر قران در رادیو فنلاند تنها دو مثال از رواداری نسبت به دیگر آیینها در غرب است و گرنه مثالهای بسیاری را برای آن میتوان آورد.
مدعا این نیست که سطح رواداری در تمامی کشورهای غربی بالاست بلکه مدعا این است که اولا رواداری و مدارا در جمهوری اسلامی شدیدا نازل است و ثانیا کشورهایی را در غرب میتوان یافت که برخلاف مدعای خامنهای سطح مدارا و رواداری در آنان نسبت به دیگر ادیان تا حدی است که اجازه اقامه نماز جمعه در کلیسا یا پخش قران را در رادیو میدهند.
بر خلاف ادعای خامنهای نه تنها این سطح از رواداری در جمهوری اسلامی وجود ندارد بلکه از آن بدتر، رواداری دینی حتی نسبت به ادیان به رسمیت شناخته شده (مسیحیت، یهودیت و زرتشت) نیز بسیار نازل است. تاکنون دیده نشده که حتی برای دقایقی صدا و سیما در اختیار ادیان رسمی برای معرفی آئین خود قرار گرفته باشد چه رسد به ادیانی که اساساً به رسمیت شناخته نشدهاند.
برای رد ادعای آیت الله خامنهای همین بس که میتوان با مراجعه به نمایه توسعه اجتماعی دریافت که جمهوری اسلامی در سال ۲۰۱۴ در رتبه ۱۲۰ از نظر رواداری دینی نسبت به دیگر ادیان قرار دارد. (رتبه فنلاند ۵ است.)
چنین رتبه نازلی در توسعه یافتگی اجتماعی از جمله نابردباری نسبت به دیگر ادیان نه به خاطر آن است که رسانههای ملی در اختیار آنان قرار ندارد بلکه برای آن است که بعضا برای برخی از آیینها و عقاید هیچ حقی در نظر گرفته نمیشود.
نداشتن اجازه ساخت مسجد برای اهل سنت در تهران، دستگیری نوکیشان مسیحی، تخریب حسینیه شیعیان دراویش گنابادی یا تخریب گورستان بهائیان تنها نمونههایی از اوج نابردباری دینی در جمهوری اسلامی است که خلاف ادعای خامنهای را اثبات میکند.
منبع: روز آنلاین