شیریندخت دقیقیان :

آنچه در این مجموعه به خوانندگان تقدیم می شود، دسته ای از تالیف ها، شرح ها و ترجمه های یک دهۀ اخیرم است در ارتباط با آزادی، شامل ترجمۀ کامل چند متن دورانساز و شرح دیدگاه های متفکران سرآمد طیف های گوناگون اندیشۀ لیبرال.  از دو بزرگوار، جمشید اسدی استاد و پژوهشگر اقتصاد در پاریس و علی سجادی پژوهشگر و متخصص تاریخ مدرن ایران که با پیشگفتارهای خود به این مجموعه غنا بخشیدند، سپاس بیکران دارم.

بر این باورم که اندیشه های لیبرال که مفهوم مرکزی آنها آزادی انسان، برخورداری از حقوق مساوی و تساوی تک تک شهروندان دربرابر قانون است، در قلمروهای سیاست، اقتصاد و فرهنگ، زیربنای تمدن مدرن از دوران روشنگری به بعد و اصول مرکزی همۀ گرایش ها درون  طیف دمکراسی خواهی را ساخته اند و می توانند زبان ارتباطی و آغازگاه کنشگری مشترکی برای همۀ آزادیخواهان صادق ایران فراهم سازند. 

در این کتاب، متون تالیفی و ترجمه ای گردآمده اند که چشم اندازهای گوناگون اندیشۀ لیبرال پیرامون آزادی را همچون مقدمه ای برای آشنایی با ابعاد تاریخی و سیر گسترش آن می گشایند، از جمله: نظریه های آزادی، انسان شناسی در ارتباط با آزادی، سکولاریزم، دمکراسی و وجوه تمایز آن با فاشیسم، ابعاد روانشناختی آزادی، آزادی های فردی، آموزش و پرورش دمکراتیک، نافرمانی مدنی، همپیوندی آزادی و عدالت اقتصادی، خشونت، هویت، توسعۀ انسانی، جامعۀ مدنی، توانمندسازی شهروندی، و خودجوشی و تحقق خود.  این متن ها همچنین لایه های تاریخی و گوناگون شکل گیری گفتمان لیبرال تا رسیدن به نسخه های امروزی آنرا نشان می دهند.

این کتاب در زمستان ۲۰۲۳ آمادۀ انتشار بود که به دلایلی در ابتدای ۲۰۲۴ منتشر شد و هیچ مناسبتی با نظرهای دیگر بیان شده در مورد لیبرالیسم در این فاصلۀ زمانی ندارد، بلکه با دیدگاه های خاص خود، مقدم بر آنها بوده است.

آزادی، چشم اندازی گسترده دربرابر کاخی است هزار پنجره و دیدن آزادی از هر یک از این نگرگاه ها مکمل تصویر فراگیر و جهت دهندۀ مطالعات فردی خوانندگان بر اساس علایق  فردی است، بی آنکه چندبعدی بودن و پیچیدگی این مفهوم از نظر دور بماند.  به ویژه آنکه برخی از این متون، بازتابگر چالش های نظریه پردازان لیبرال با آراء یکدیگر هستند.  آشکار است که نیاز به شناخت آثار اندیشمندان لیبرال دیگری هم داریم که در این مجموعه نیامده اند.

وجه مشترک نویسندگان متون تشریح و ترجمه شده در این مجموعه، نقش آنها از سه قرن پیش در شکل دهی به اندیشۀ لیبرال دمکراتیک و حقوق شهروندی امروز است. هر چند آنها در فاصله های زمانی متفاوتی زیسته و از خاستگاه های فکری و طیف های گوناگونی بوده اند، اما همگی در تکامل مفهوم آزادی در چارچوب لیبرال دمکراسی شهروندی مشارکت داشته اند.

بر این باورم که هیچ آزادیخواهی در هیچ جای این جهان پهناور با هیچ عذر فرهنگی یا رویکرد محلی، بی نیاز از شناخت و کاربست دستاوردهای اندیشمندان لیبرال کلاسیک نیست.  هرقدر “لیبرالیسم” همچون یک ایسم در دنیای پرآشوب ما مورد بهره برداری های نادرست قرار گرفته، اما صفت “لیبرال“ همچون مجموعه اصول کار، برهمنکش، رفتار اجتماعی و سیاسی و فرهنگی، هنوز معنای اصیل خود بر اساس آزادی فردی را حفظ کرده است، چنان که مایکل والزر فیلسوف لیبرال معاصر امریکایی می نویسد: “مبارزه برای شرافت و حقیقت، مهمترین نبردهای زمان ما هستند و صفت لیبرال، مهمترین نبردافزار ما.”  [1]