دکتر محمود مسائلی :

طرح موضوع

تعریف رابطه میان استبداد و دمکراسی از نوع رابطه جمع اضداد است. این دو متقابلاً مخالف غیر قابل تردید یکدیگر بوده و تحت هیچ شرایطی به لحاظ فلسفی قابل جمع نیستند. در واقع امکان ندارد که یک نظام استبدادی تمامیت خواه بدون فشارهای فزاینده جامعه مدنی و مقاومت مردمی تمایل داشته باشد فرصت هایی را برای باز گشودن فضای دمکراتیک و آزادی خواهی باز کند. استبداد تمامیت خواه ذاتاً نمی تواند تحمل هرنوع اندیشه تساهل و آزادی خواهی را داشته باشد. البته ممکن است که فضاهایی برای برقراری انتخابات نمایشی از طریق دستکاری افکار عمومی برای مشروع جلوه دادن استبداد بویژه در برابر دیدگان جهانیان طراحی و برنامه ریزی شود. انتخابات ریاست جمهوری و یا مجالس مقننه و نیز محلی در روسیه، سوریه، ایران امروز، ونزوئلا، کوبا، و بخشهایی از کشورهای افریقایی گواه اینگونه دمکراسی نمایی در نظام های مستبد و فاسد تمامیت خواه است. علاوه بر این ممکن است که دمکراسی ها راه را برای به رسمیت شناختن حقوق اقلیت مسدود نموده و به بیان استوارت میل به دیکتاتوری اکثریت منجر شوند.  در شرایطی هم مشاهده شده است که نظام های بسته و با تمایلات ملی گرایانه از طریق برنامه ریزی های متمرکز و بعد از رساندن ظرفیت جامعه به سطوح  قابل توجه پیشرفت اقتصادی به تدریج فضاهایی برای تغییر تدریجی ماهیت سیاسی نام سیاسی و حرکت به سوی دمکراسی فراهم آورده باشند. اما از نقطه نظر اندیشه های فلسفی سیاسی، دیکتاتوری ها به دلیل خصائص ذاتی استبدادی و تمامیت خواه خود نمی توانند در برابر دمکراسی خواهی مدارا کنند. هرگاه این تمایلات استبدادی با مذهب نهادین و ساختاری ترکیب و تکمیل شود، آیین جزمی سرکوبگری به وجود می آید که ماهیتا  نمی تواند آزادی خواهی و دمکراسی را تحمل نماید.

ادامه مطلب

اصول آزادی خواهی و دمکراسی در مقابله با استبداد